Azotyn potasu o symbolu E249 to nieorganiczny związek chemiczny, należący do grupy azotynów. Jest to sól kwasu azotawego i potasu. Azotyn potasu wykorzystywany jest jako konserwant w żywności. Ma szereg wielu zastosowań, ale niestety nie należy do związków korzystnie wpływających na nasze zdrowie.
Właściwości i otrzymywanie
Azotyn potasu ma postać białych lub lekko żółtawych kryształków. Ma właściwości higroskopijne i doskonale rozpuszcza się w wodzie. Tworzy wtedy roztwór o lekko zasadowym pH. Pod wpływem wysokiej temperatury (440 °C) rozpada się i traci swoje pierwotne właściwości. W normalnych warunkach jest dobrym utleniaczem, choć wykazuje zdolność do redukcji. Związek ten można otrzymać na dwa sposoby: na skutek redukcji azotanu potasu przy pomocy ołowiu lub na skutek termicznego rozkładu azotanu potasu.
Azotyny występują również w środowisku naturalnym. Ich śladowe ilości znajdziemy m.in. w ziemi, wodach powierzchniowych, roślinach, nawozach i tkankach zwierzęcych.
| Wzór sumaryczny | KNO2 |
| Masa molowa | 85,10379 g/mol |
| Gęstość | 1,914986 g/cm3 |
| Rozpuszczalność w wodzie | 281 g/100 ml (0 °C); 312 g/100 ml (25 °C); 413 g/100 ml (100 °C) |
| Temperatura topnienia | 440,02 °C (rozkład) |
| Temperatura wrzenia | 537 °C (wybuch) |
| Pojemność cieplna | 107,4 J/mol K |
Zastosowanie spożywcze
Azotyn potasu (podobnie jak inne azotyny) wykorzystywany jest jako konserwant w żywności. Dzięki niemu produkty dłużej utrzymują swoją świeżość i nie psują się. E249 dodawany jest także do wszelkiego rodzaju mięs (peklowanych, marynowanych czy też wędzonych), w celu poprawy ich wyglądu (czyt. ładnego koloru). Konserwant ten zapobiega powstawaniu trującego jadu kiełbasianego. Ponadto omawiany związek ma również zastosowanie w przemyśle fotograficznym oraz chemicznym.
Niestety konserwant ten ma też drugą stronę medalu, która nie jest już taka pożyteczna. Na skutek wysokich temperatur azotyny rozpadają się i przekształcają w związki N-nitrozowe (tzw. nitrozoaminy). To właśnie one odpowiadają za skrajnie niekorzystne działanie i wpływ na zdrowie człowieka.
Zastosowanie w medycynie
Azotyny znane były medycynie już w drugiej połowie XIX wieku. Organiczne azotyny stosowane były m.in. w leczeniu bólów klatki piersiowej, spowodowanych niedostatecznym napływem krwi do mięśnia sercowego (ang. angina pectoris). Azotyn potasu oddziaływał na różne części organizmu, w tym na układ nerwowy, mózg, rdzeń kręgowy, puls, ciśnienie krwi oraz układ oddechowy. Najważniejsze badania dowiodły, że nawet niewielka dawka azotynu potasu (poniżej 30 mg) podana doustnie, powoduje spadek a następnie nagły wzrost ciśnienia krwi. Większa dawka z kolei prowadzi do hipotensji, czyli obniżenia ciśnienia tętniczego poniżej 100 mm Hg ciśnienia skurczowego lub 60 mm Hg ciśnienia rozkurczowego.
Wpływ na zdrowie
Nitrozoaminy, które powstają na skutek obróbki cieplnej produktów zawierających omawiany konserwant, są bardzo szkodliwe dla zdrowia. Mogą wywoływać nowotwory żołądka, jelita grubego, nerek oraz wątroby. Należy zatem ograniczyć czas smażenia mięsa w wysokiej temperaturze, która sprzyja powstawaniu rakotwórczych nitrozoamin.
Czysty azotyn potasu przyjmowany w większych dawkach, wykazuje natomiast właściwości silnie trujące. Substancja ta działa również niekorzystnie na organizmy wodne.
Identyfikacja
| Numer CAS | 7758-09-0 |
| ChemSpider | 22857 |
| ECHA InfoCard | 100.028.939 |
| Numer EC | 231-832-4 |
| PubChem | 516910 |
| RTECS | TT3750000 |
| UNII | 794654G42L |
Sprawdź również:
- czym jest eozyna i kwas mrówkowy
- jakie zastosowanie ma woda destylowana
- czym jest kwas solny i kwas azotowy
- jakie są rodzaje kawy i rodzaje miodu
- czy jad kiełbasiany jest szkodliwy
- czy bifenyl lub benzoesan sodu jest szkodliwy?