Granaty odłamkowe to nieodłączna część niemal wszystkich filmów akcji. Niestety wybuch granatu odłamkowego w filmach niemal zawsze jest mocno przerysowany, podobnie zresztą jak jego łatwa obsługa. Sprawdźmy zatem, czym jest granat odłamkowy, jak jest zbudowany, jakie ma zastosowanie i faktyczną moc bojową.
Granat odłamkowy – definicja
Granat odłamkowy to niewielka amunicja przeznaczona do miotania ręcznie. Razi ona przeciwnika odłamkami powstałymi w wyniku detonacji. Granaty odłamkowe cechują się z reguły niewielkimi rozmiarami i dość niską wagą co pozwala na ich wygodne przenoszenie przez żołnierza. Granaty odłamkowe co do zasady są zwykle używane do zwalczania siły żywej przeciwnika, a rzadziej do niszczenia sprzętu.
Budowa granatu
Granaty odłamkowe charakteryzują się dość prostą budową. Typowy granat zbudowany jest w oparciu o korpus stanowiący zewnętrzną część granatu. Korpus wykonany jest z metalu i często posiada żłobienia lub nacięcia mające ułatwić fragmentację odłamków w trakcie wybuchu. Często pod korpusem zatopione są również dodatkowe odłamki prefabrykowane zwiększające siłę rażenia granatu.
We wnętrzu korpusu znajduje się materiał wybuchowy oraz zapalnik powodujące wybuch granatu po określonym czasie wskutek pociągnięcia za wystającą z obudowy zawleczkę przymocowaną do tzw. łyżki.
To łyżka tak naprawdę jest elementem odbezpieczającym granat. Zawleczka jest jedynie zabezpieczeniem przed zwolnieniem łyżki w trakcie przenoszenia granatu. Dopóki żołnierz trzyma granat zaciskając łyżkę – nie dojdzie do eksplozji. Dopiero po rzuceniu granatu, puszczona łyżka uruchamia mechanizm czasowy w zapalniku, który prowadzi do wybuchu.
Rodzaje granatów odłamkowych
Granaty zaczepne
Są to najpopularniejsze rodzaje granatów. Ich cechą charakterystyczną jest niskie rażenie odłamkowe – główne zagrożenie tworzą poprzez wybuch. Wskutek tego mają także mniejszy promień rażenia – z reguły do 10m. Aktualnie używane są głównie w walkach ulicznych np. do oczyszczania pomieszczeń.
Granaty obronne
Granat obronny różni się od granatu zaczepnego przede wszystkim liczbą odłamków. Jest to rodzaj granatu, którego głównym celem jest porażenie siły żywej na maksymalnie dużym obszarze, który często obejmuje także miotającego – stąd nazwa granat obronny. W związku z tym przeznaczony jest wyłącznie do miotania zza osłony. Zasięg rażenia granatu obronnego może sięgać nawet 200m.
Co ciekawe, możliwe jest przekształcenie niektórych granatów zaczepnych w granaty obronne poprzez nałożenie na nie dodatkowej koszulki odłamkowej.
Granaty uniwersalne
We współczesnych armiach często zastępuje się klasyczne granaty zaczepne i obronne tzw. granatami uniwersalnymi. Są to rozwiązania pośrednie między klasycznymi granatami. Część z nich jest dostosowywalna poprzez zakładanie koszulek odłamkowych. Pozostałe rodzaje mają odłamki o masie tak dobranej, aby ograniczyć promień rażenia co zabezpiecza rzucającego i nie wymaga pozostawania za osłoną.
Jak wygląda eksplozja granatu odłamkowego?
W filmach akcji niejednokrotnie obserwowaliśmy wybuch granatu jako kulę ognia niszczącą wszystko wokół. Realia są jednak zgoła inne. Wybuch granatu odłamkowego nie powoduje powstania pożaru, a odłamki są na tyle szybkie, że nie są widoczne gołym okiem – są jednak bardzo groźne. Jedynym wizualnym „efektem” wybuchu granatu jest powstanie niewielkiej chmury kurzu i dymu w miejscu wybuchu.
Zastosowanie granatów odłamkowych
Granaty odłamkowe na współczesnym polu walki znajdują szereg zastosowań. Typowym celem wykorzystania granatu odłamkowego jest oczywiście rażenie siły żywej przeciwnika. Oprócz tego można je również w ograniczonym stopniu wykorzystać do niszczenia umocnień lub sprzętu.
Poza wymienionymi powyżej standardowymi zastosowaniami, granaty odłamkowe są również stosowane we wszelkiego rodzaju improwizowanych ładunkach wybuchowych np. w minach potykowych.
Zobacz również: Bomba fosforowa. Czym są pociski fosforowe i biały fosfor?