Stal jest wykorzystywana do produkcji przeróżnych elementów, które mają zastosowanie w wielu branżach. Te elementy czasem są na tyle niepozorne, że nawet ich nie dostrzegamy, a czasem robią na nas kolosalne wrażenie. To ostatnie mówi samo za siebie, wszak mamy na przykład gigantyczne wiadukty i mosty zespajane z wielkich części. Przy wyborze odpowiedniej stali do danego zastosowania zwracamy uwagę na różne parametry, między innymi na twardość. Co wpływa na twardość stali?
Zawartość węgla w stali. Podstawowe informacje
Twardość w odniesieniu do stali możemy zdefiniować tak samo, jak twardość metali: to cecha, która świadczy o odporności na działanie sił punktowych (inaczej skupionych). O twardości stali decyduje skład chemiczny tego stopu żelaza z węglem. Szukając materiałów na temat wpływu zawartości węgla w stali na jej twardość, w pierwszej kolejności docieramy do prostych informacji: im więcej węgla w stali, tym docelowo jest twardsza. Coś w tym jest, jednak naszym zdaniem warto ten temat rozwinąć, bo jest po prostu ciekawy.
Według Polskich norm stalą możemy nazwać tylko taki stop żelaza z węglem, w którym zawartość węgla nie przekracza 2,11%. Według norm europejskich ten próg wynosi 1,75%. Jeśli węgla w stopie jest więcej, mówimy już nie o stali, a o żeliwie. Mamy więc pewne granice zawartości węgla i twardości stali.
A w jaki sposób na twardość stali wpływa węgiel? – Spójrzmy na kwestię hartowania.
Wpływ zawartości węgla na twardość stali
Tylko jak właściwie zawartość węgla wpływa na twardość stali? – Jak dowiadujemy się w firmie MTM Stal z Tarnowskich Gór, chodzi o wpływ na hartowność stali. Hartowanie to obróbka cieplna, która polega na nagrzaniu materiału do odpowiednio wysokiej temperatury, wytrzymaniu w tej temperaturze przez czas konieczny do przebudowy struktury wewnętrznej materiału, a następnie schłodzenie w szybkim czasie. Dzięki procesowi hartowania zmieniają się własności wytrzymałościowe, w tym właśnie twardość.
Twardość stali mierzona jest różnymi metodami, głównie metodami statycznymi (głównie: metodą Brinela, metodą Rocwella, metodą Vickersa). Mierzone jest wgłębienie i wielkość trwałego odkształcenia, które są wywołane działaniem siły obciążającej; metodę wybiera się w zależności od grubości badanego elementu.
Wybór stali zależy od jej zastosowania, a to wiąże się ze składem chemicznym i właściwościami fizycznymi i mechanicznymi. Np. stal 1.4034 w ofercie MTM Stal w opisie widzimy twardość w stanie zmiękczonym max. 245 HB wg metody Brinela i 54 HRC wg metody Rockwella.