Kiedy kradzież jest wykroczeniem, a kiedy przestępstwem?

Polskie prawo dosyć precyzyjnie reguluje to, kiedy kradzież, np. w sklepie, kwalifikowana będzie jako zwykłe wykroczenie lub przestępstwo. Ściśle związana jest z tym wartość skradzionego mienia oraz to, czy przekroczyliśmy wskazany próg cenowy. W dzisiejszym artykule wyjaśnimy aktualny stan prawny w tym temacie.

Kiedy kradzież jest wykroczeniem?

Obecnie, to czy kradzież uznana będzie za wykroczenie lub przestępstwo, uzależnione jest głównie od kwoty, na którą opiewa zagrabione mienie. Szczegóły reguluje Art. 119. Kodeksu Wykroczeń, który na dzień dzisiejszy ma następujące brzmienie:

§ 1. Kto kradnie lub przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą, jeżeli jej wartość nie przekracza 500 złotych, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
§ 2. Usiłowanie, podżeganie i pomocnictwo są karalne.
§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 dopuścił się go na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na żądanie pokrzywdzonego.
§ 4. W razie popełnienia wykroczenia określonego w § 1, można orzec obowiązek zapłaty równowartości ukradzionego lub przywłaszczonego mienia, jeżeli szkoda nie została naprawiona.

To oznacza, że kradzież mienia do kwoty 500 zł będzie wykroczeniem, za które grozi grzywna w wysokości od 20 do 5000 złotych, ograniczenie wolności lub areszt (od 5 do 30 dni).

Sytuacje wyjątkowe

Okazuje się, że istnieje szereg przesłanek ku temu, aby pomimo kradzieży na kwotę poniżej 500 zł, zakwalifikować czyn ten jako przestępstwo. Do takich przesłanek zaliczyć można:

kradzież broni, amunicji lub materiałów wybuchowych;
kradzież z wyjątkową zuchwałością zgodnie z definicją z art. 115 § 9a KK¹ lub popełnioną wraz z włamaniem;
kradzież, podczas której sprawca dokonuje lub grozi gwałtem w celu zawłaszczenia mienia;
kradzież, podczas której sprawca doprowadza ofiarę do stanu nieprzytomności lub bezbronności.

Kiedy kradzież jest przestępstwem?

W przypadku dokonania kradzieży mienia o wartości ponad 500 zł, trzeba liczyć się z konsekwencjami wynikającymi z art. 278 Kodeksu Karnego. Na chwilę obecną brzmi on następująco:

§ 1. Kto zabiera w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto bez zgody osoby uprawnionej uzyskuje cudzy program komputerowy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.
§ 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 4. Jeżeli kradzież popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
§ 5. Przepisy § 1, 3 i 4 stosuje się odpowiednio do kradzieży energii lub karty uprawniającej do podjęcia pieniędzy z automatu bankowego.

Jaka kara za przestępstwo kradzieży?

Kradzież rzeczy ruchomych lub uzyskanie w sposób nieuprawniony cudzego programu komputerowego w celu osiągnięcia korzyści majątkowej – kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 3 lat. Powyższy wymiar kary stosuje się również do kradzieży energii lub karty uprawniającej do podjęcia pieniędzy z automatu bankowego. W wypadku przestępstwa mniejszej wagi, sprawca może podlegać grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 1 roku.
Kradzież szczególnie zuchwała – kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Kradzież z włamaniem – kara pozbawienia wolności od roku do lat 10.
Kradzież rozbójnicza – kara pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Nowe przepisy dot. kradzieży – zmiany w 2023 roku

Aktualne zapisy w Kodeksie wykroczeń miały ulec zmianom już 14 marca 2023 roku, jednak docelowo przełożono je na 1 października. Chodzi o podwyższenie progu z 500 do 800 zł. To oznacza, że już niebawem sklepy będą musiały zainwestować w jeszcze lepsze zabezpieczenia.

Jak rozumieć kradzież mienia?

To, o czym często zapominamy jest fakt, że kradzieży można dokonać nie tylko w sklepie. Na prawne konsekwencje będziemy narażeni również wtedy, gdy nie zapłacimy za energię elektryczną lub przywłaszczymy sobie cudzą kartę bankomatową. Podobna sytuacja może dotyczyć nielegalnego korzystania z oprogramowania komputerowego.

Pozostaje tylko pytanie, jak należy rozumieć “cudze mienie”? Okazuje się, że z prostym wyjaśnieniem przychodzi tu wyrok Sądu Najwyższego z 9 kwietnia 1997 r., sygn. akt: III KKN 241/96:

„Określenie, że dana rzecz jest cudza, oznacza, że ma ona właściciela i jest nim inna osoba niż sprawca. Tym samym kradzieży można dopuścić się jedynie w odniesieniu do rzeczy będących czyjąś własnością. Rzecz stanowiąca współwłasność sprawcy jest dla niego cudza”.

Tym samym czyn kwalifikowany będzie jako kradzież tylko wtedy, gdy mienie będzie posiadać właściciela i jakąkolwiek wartość majątkową

Przypisy

¹ – Kradzieżą szczególnie zuchwałą jest: kradzież, której sprawca swoim zachowaniem wykazuje postawę lekceważącą lub wyzywającą wobec posiadacza rzeczy lub innych osób lub używa przemocy innego rodzaju niż przemoc wobec osoby, w celu zawładnięcia mieniem; kradzież mienia ruchomego znajdującego się bezpośrednio na osobie lub w noszonym przez nią ubraniu albo przenoszonego lub przemieszczanego przez tę osobę w warunkach bezpośredniego kontaktu lub znajdującego się w przedmiotach przenoszonych lub przemieszczanych w takich warunkach. (art. 115 § 9a KK)

źródła:

Autor

Piotr Rogowski

Specjalista do spraw geopolityki, finansów publicznych i środków europejskich. Od 6 lat wykonuje zawód doradcy finansowego, prywatnie fascynuje się podróżami po dalekiej Azji.