Bardzo często w różnych mediach słyszy się, że sprawca jakiegoś czynu został uznany za niepoczytalnego. Co właściwie oznacza słowo „niepoczytalny” i jakie według przepisów prawa są objawy niepoczytalności? Omówimy to w dzisiejszym artykule.
Czym jest niepoczytalność?
Niepoczytalność to inaczej stan, w którym dana osoba podczas popełniania przestępstwa (czynu zabronionego) nie była wstanie świadomie kontrolować swoich czynów, ani rozpoznać swojego zachowania jako niewłaściwego (niemoralnego). Najczęściej stan niepoczytalności wynika bezpośrednio z choroby i zaburzeń psychicznych lub upośledzenia.
Tym samym pod pojęciem niepoczytalności należy rozumieć stan psychiczny, który wyklucza poniesienie jakichkolwiek konsekwencji prawnych przez osobę, która była sprawcą czynu zabronionego. Ponadto w literaturze prawnej istnieje definicja „stanu ograniczonej niepoczytalności”, która może być przesłanką ku temu, aby sąd uznał ją za okoliczność łagodzącą.
Sprawdź również: Czym są żółte papiery?
Czy osoba po spożyciu alkoholu lub narkotyków jest niepoczytalna?
Stan upojenia alkoholowego czy po zażyciu środków odurzających, (np. narkotyki, dopalacze) nie kwalifikuje osoby, która dopuściła się czynu zabronionego, jako osoby niepoczytalnej. Wtedy też taka osoba odpowiada za konsekwencje swojego czynu jako osoba w pełni poczytalna.
Objawy niepoczytalności
Według Kodeksu Karnego, stan niepoczytalności definiowany jest w odniesieniu zarówno do zaburzeń psychicznych, jak i psychologicznych. Konkretnie rzecz ujmując, osoba niepoczytalna to taka, u której zdiagnozowano:
- niedorozwój umysłowy;
- upośledzenie umysłowe;
- chorobę psychiczną;
- inne zakłócenia czynności psychicznych.
Ponadto w grę wchodzą czynniki psychologiczne, takie jak:
- brak możliwości rozpoznania znaczenia czynu zabronionego;
- brak możliwości kierowania swoim zachowaniem.
Niepoczytalność a kara za czyn zabroniony
Zgodnie z literą prawa, osoba u której stwierdzoną całkowitą niepoczytalność w momencie popełnienia czynu zabronionego, nie może być w jakikolwiek sposób ukarana (nie ponosi za to żadnych konsekwencji).