Jeżeli niegdyś słyszano, że ktoś ma „żółte papiery” to od razu wiązano taką osobę z kimś, kto zwyczajnie jest niepoczytalny bądź leczył się psychiatrycznie. W rzeczywistości jednak wyglądało i nadal wygląda to zupełnie inaczej, a tzw. „żółte papiery” to dosyć specyficzne określenie, które wzięło się tak na prawdę z niczego. Sprawdźmy zatem, dlaczego w naszym społeczeństwie ugruntował się mit i powiedzenie o żółtych papierach.
Co to są żółte papiery?
Powiedzenie, że ktoś ma żółte papiery, dawniej stosowano w stosunku do osoby, która leczyła się psychiatrycznie. Stwierdzenie to nie ma nic wspólnego z kolorystyką dokumentacji medycznej, ani żadną inną związaną z leczeniem. To mit, który najprawdopodobniej wziął się z faktu blaknięcia i żółknięcia papieru, stosowanego do opisywania historii leczenia. Mankament ten wiązał się z technologią produkcji i przetwarzania dokumentów widoczny w latach 80. XX w., które na skutek światła słonecznego zmieniały kolor z białego na ciemnożółty.
Niemniej w internecie można natknąć się na różne interpretacje tego terminu, więc powyższa teza wcale nie musi być w pełni wiarygodna. To, że ktoś posiada żółte papiery zawsze należy traktować z przymrużeniem oka i nie podchodzić do tego zbyt dosłownie. Jest to po prostu często stosowany eufemizm.
Odniesienie do kodeksu karnego
Zgodnie z powyższą definicją, osoby które potocznie są w posiadaniu żółtych papierów, mogą uniknąć kary ze względu na tzw. niepoczytalność. W tym temacie bardzo jasno określa się art. 31 Kodeksu Karnego:
Art. 31. § 1. Nie popełnia przestępstwa, kto, z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych, nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem.
§ 2. Jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania postępowaniem była w znacznym stopniu ograniczona, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
§ 3. Przepisów § 1 i 2 nie stosuje się, gdy sprawca wprawił się w stan nietrzeźwości lub odurzenia powodujący wyłączenie lub ograniczenie poczytalności, które przewidywał albo mógł przewidzieć.
W przypadku podejrzenia, że osoba oskarżona o dokonanie przestępstwa cierpi na chorobę psychiczną, sąd lub prokurator prowadzący postępowanie powinien powołać zespół biegłych, tak aby wydać jednoznaczną opinię.
Leczenie psychiatryczne a dokumentacja medyczna
Leczenie psychiatryczne w żaden sposób nie pociąga za sobą jakichkolwiek konsekwencji prawnych. Można porównać je do innych wizyt u specjalistów, takich jak ortopeda czy kardiolog.
Na takiej samej zasadzie udostępnia się wgląd do dokumentacji medycznej i historii leczenia pacjenta. To oznacza, że dostęp do dokumentów medycznych ma wyłącznie osoba poddana leczeniu lub jej opiekun prawny (za zgodą pacjenta). Takie postępowanie obejmuje również wszelkiego rodzaju kserokopie dokumentacji medycznej.
Jak dostać zwolnienie od psychiatry?
Aby uzyskać zwolnienie od psychiatry niezbędna jest wizyta u tego specjalisty. Warto zaznaczyć, że nie trzeba posiadać skierowania od lekarza rodzinnego, a wizytę można umówić bezpośrednio kontaktując się z gabinetem psychiatrycznym.
Jeżeli po zbadaniu pacjenta lekarz psychiatra uzna, że jego stan nie pozwala na dalszą aktywność zawodową, może wystawić zwolnienie lekarskie L4.
Jak długo można być na zwolnieniu od psychiatry?
Lekarz psychiatra może wystawić zwolnienie lekarskie L4 na maksymalny okres 182 dni (czyli ok. pół roku). Przez ten okres pracownik ma pełne prawo do pobierania świadczeń chorobowych – w tym wynagrodzenia i zasiłku chorobowego. Jeżeli po tym okresie stan zdrowia nie ulegnie poprawie, pracownikowi może przysługiwać świadczenie rehabilitacyjne na okres 12 miesięcy.
Zwolnienie L4 może wystawić zarówno lekarz rodzinny, jak i specjalista. Jeżeli psychiatra prowadzi prywatną praktykę lekarską, wtedy warunkiem wypisania zwolnienia lekarskiego jest ważna umowa zawarta z ZUS-em.
Czy zwolnienie od psychiatry zostaje w papierach?
Informacja o leczeniu psychiatrycznym w okresie zatrudnienia nie znajduje się na świadectwie pracy. Niemniej jednak pracodawca ma prawo wręczyć wypowiedzenie zaraz po powrocie pracownika ze zwolnienia chorobowego.
Jak sprawdzić czy ktoś ma żółte papiery?
Z uwagi na niejednoznaczne nazewnictwo „żółtych papierów”, nie ma jednoznacznego sposobu na sprawdzenie tego, czy ktoś posiada owe posiada. Trzeba jednocześnie podkreślić, że nigdzie nie prowadzi się takiej ewidencji udostępnionej dla osób trzecich (postronnych).
Nie oznacza to jednak, że nie można na różne sposoby zweryfikować tego faktu. Może zdarzyć się, że osoba której przypisuje się posiadanie żółtych papierów, faktycznie cierpi na różne schorzenia psychiczne, a jej zachowanie jednoznacznie na to wskazuje.
Należy pamiętać, aby do kwestii posiadania żółtych papierów zawsze odnosić się z zachowaniem zdrowego rozsądku i w granicach przepisów prawa. To oznacza, że przykładowo pracodawca, który ma jakiekolwiek wątpliwości co do stanu zdrowia psychicznego swojego pracownika, powinien skierować go na specjalistyczne badania (zamiast pytać się wprost, czy jest niechlubnym posiadaczem żółtych papierów).
Prawo jazdy a żółte papiery
Ciekawość może wzbudzać to, czy osoba z żółtymi papierami jest w stanie prowadzić samochód i zdać egzamin na prawo jazdy. Okazuje się, że nie każda choroba na tle psychicznym wyklucza zdolność do kierowania pojazdami i posiadanie prawa jazdy. Wszystko bowiem zależy od badań lekarskich, które każdy przyszły kierowca powinien przejść przed wyrobieniem dokumentu prawa jazdy.
Objawy zaburzeń psychicznych
Medycyna określa szereg objawów, które mogą wskazywać na wystąpienie choroby psychicznej u osoby poszkodowanej, a które w dłuższym okresie mogą kwalifikować ją do leczenia psychiatrycznego (czyli tzw. żółtych papierów). Do takich objawów zaliczyć można:
- zaburzenia świadomości;
- zaburzenia kontaktu;
- zaburzenia myślenia (brak logiki, rozkojarzenie);
- spowolniona aktywność ruchowa i ogólny brak motywacji do działania;
- zwiększona impulsywność ruchowa;
- zaburzenia uczuciowości (lęk, obniżenie nastroju);
- omamy wzrokowe, słuchowe czy dotykowe;
- izolacja społeczna.
FAQ – pytania i odpowiedzi
Czy depresja to żółte papiery?
Obecnie stany depresyjnie nie zaliczają się do chorób jednoznacznie stwierdzających niepoczytalność pacjenta. Tym samym osoba, która cierpi na depresje, nie posiada obligatoryjnie „żółtych papierów”.
Kto wystawia żółte papiery?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, to lekarz psychiatra może wystawić orzeczenie o leczeniu psychiatrycznym.
Czy osoba z żółtymi papierami może pracować?
Istnieje wiele chorób na tle psychicznym, które pomimo oddziaływania na umysł chorego, nadal nie stwarzają zarówno dla niego, jak i otoczenia zagrożenia związanego z ryzykiem pracy. Niemniej wszystko zależy od stopnia zaawansowania choroby i bywa tak, że poważne jednostki chorobowe jednoznacznie kwalifikują pacjenta do leczenia w ośrodku zamkniętym.
Ile trwa pobyt w szpitalu psychiatrycznym?
Okres obserwacji i leczenia psychiatrycznego w jednostce szpitalnej najczęściej trwa od jednego do kilku tygodni w zależności od jednostki chorobowej.
Jak wyleczyć nieuleczalne choroby psychiczne?
Niestety nie ma skutecznych metod leczenia ciężkich chorób na tle psychicznym, uznanych przez środowiska lekarzy za nieuleczalne. Pozostaje wtedy korzystanie z alternatywnych metod leczenia.
Sprawdź również:
- jak uzyskać becikowe
- ile zarabia psycholog
- czym jest urlop na żądanie
- kim jest introwertyk
źródło zdjęcia głównego: unsplash.com