Rodzinny Kapitał Opiekuńczy (RKO) to świadczenie przyznawane rodzicom dzieci w wieku od 12 do 35 miesięcy. Ma ono na celu wsparcie rodziców w finansowym aspekcie wychowania ich pociech. Co ważne – świadczenie to nie jest zależne w żaden sposób od dochodów rodziny. Jeśli wniosek zostanie złożony w odpowiednim terminie, można liczyć nawet na wypłatę 12 tysięcy złotych w ciągu przyznawania świadczenia. W takim razie – jak złożyć wniosek o Rodzinny Kapitał Opiekuńczy? Do kiedy należy wysłać formularz na RKO, aby przysługiwała nam pełna suma wypłat? O tym wszystkim mówimy w poniższym artykule.
Rodzinny Kapitał Opiekuńczy – co to jest?
Rodzinny Kapitał Opiekuńczy wprowadzono w ramach tzw. Polskiego Ładu. Jest to rozwiązanie mające na celu wsparcie rodzin wychowujących co najmniej dwoje dzieci w pokryciu kosztów odpowiedniej opieki nad nimi.
RKO obowiązuje od 1 stycznia 2022 roku, a jego przyznawaniem zajmuje się Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Świadczenie obowiązuje bez względu na dochód rodziny. Rodzice mogą sami zdecydować na co chcą przeznaczyć środki uzyskane w wyniku otrzymywania kapitału.
Zobacz również: Becikowe – jak uzyskać? Wymogi formalne, dokumenty
Kto może otrzymać RKO?
Osobą uprawnioną do otrzymywania świadczenia jest rodzic dziecka lub osoba, która przyjęła dziecko na wychowanie i wystąpiła do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia. Mogą je więc otrzymać zarówno rodzice biologiczni jak i adopcyjni – dziecko musi jednak być na utrzymaniu rodziców i mieszkać wspólnie z nimi.
Podstawowym warunkiem otrzymania funduszy z Rodzinnego Kapitału Opiekuńczego jest posiadanie co najmniej dwójki dzieci – świadczenie wypłacane jest na drugie i każde kolejne dziecko w wieku 12 – 35 miesięcy. Przy pobieraniu świadczenia wiek pierwszego dziecka nie ma znaczenia – może ono być nawet pełnoletnie. Jeśli posiadamy bliźniaki, to dziecko które wskażemy we wniosku jako starsze będzie otrzymywało świadczenie.
Czy stan cywilny ma znaczenie przy RKO?
Przy przyznawaniu świadczenia nie ma znaczenia stan cywilny rodziców, mogą je otrzymać zarówno osoby w związkach małżeńskich, jak i związani nieformalnie. W sytuacji kiedy rodzice są po rozwodzie, a dziecko zamieszkuje i jest utrzymywane przez jednego z nich – to on ma uprawnienia do uzyskania świadczenia. Jeśli wychowujemy dziecko samotnie to również, jak najbardziej możemy ubiegać się o RKO – nie ma ku temu żadnych przeciwwskazań.
Czy jeśli mam już dziecko z innego związku to mogę ubiegać się o RKO?
Jeśli wnioskodawca ma już dziecko z innego małżeństwa i chce złożyć wniosek o na nowonarodzone dziecko z aktualnego związku to do składu rodziny wnioskodawcy wlicza się także dziecko z poprzedniego małżeństwa. W związku z tym możliwe jest uzyskanie świadczenia przy posiadaniu dwójki dzieci z różnymi partnerami.
RKO mogą otrzymać również cudzoziemcy posiadający zezwolenie na pobyt stały. Warunkiem dodatkowym jest jednak zamieszkiwanie w Polsce razem z dziećmi.
Kiedy Rodzinny Kapitał Opiekuńczy nie przysługuje?
Istnieje kilka sytuacji, w których niemożliwe jest przyznanie rodzicom RKO. Kapitał opiekuńczy nie może być przyznany w sytuacji kiedy jeden z rodziców dziecka został pozbawiony władzy rodzicielskiej. Podobnie niemożliwe jest uzyskaniu kapitału jeśli członkowi rodziny dziecka przyznawane są zagraniczne świadczenie o podobnym charakterze do kapitału opiekuńczego. Wyjątkiem jest tutaj sytuacja, w której przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej. Oznacza to, że możliwe jest otrzymanie zarówno RKO jak i podobnego świadczenia w innym kraju, jednak tylko jeśli istnieją stosowne przepisy lub umowy międzynarodowe regulujące tę kwestię.
Czy mogę otrzymać Kapitał Opiekuńczy na jedno dziecko?
RKO nie może być wypłacane rodzicom, którzy posiadają tylko jedno dziecko. Nie może też być wypłacane na dzieci w innym wieku niż 12 – 35 miesięcy.
Uwaga! Dziecko, na które otrzymujemy kapitał opiekuńczy nie może otrzymywać dofinansowania do żłobka. Warto jednak wnioskować o to dofinansowanie po okresie pobierania świadczenia RKO.
Czy dziecko objęte pieczą zastępczą może uzyskać świadczenie?
Rodzinny Kapitał Opiekuńczy nie przysługuje w sytuacji gdy dziecko umieszczone jest w pieczy zastępczej.
Ile wynosi świadczenie z tytułu Rodzinnego Kapitału Opiekuńczego?
Zasady przyznawania świadczeń z tytułu Rodzinnego Kapitału Opiekuńczego warunkują maksymalną kwotę dofinansowania jako 12 tysięcy złotych. Warto jednak wiedzieć, że to, czy otrzymamy łączną sumę świadczeń w takiej wysokości zależy od tego, kiedy złożymy wniosek o przyznanie RKO.
Składanie wniosków możliwe jest od ukończenia przez dziecko 9. miesiąca życia i warto zrobić to jak najszybciej.
Uwaga! Jeśli wniosek złożymy już po ukończeniu przez pociechę 13. miesiąca życia, to suma świadczeń będzie pomniejszona o 500 złotych za każdy miesiąc opóźnienia w złożeniu wniosku.
Kapitał przysługuje od miesiąca złożenia wniosku lub od ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia. Oznacza to, że jeśli spóźnimy się ze złożeniem wniosku o zaledwie 3 miesiące to stracimy 1500 złotych – warto więc pilnować terminu i wnioskować o RKO zawczasu, tym bardziej, że jest to bardzo proste i możliwe do wykonania z domu.
1000 złotych czy 500 złotych? Jak wysoka jest wypłata z RKO?
Przed rodzicami ubiegającymi się o świadczenie stoi również pewien wybór – mianowicie mają oni możliwość zdecydowania czy chcą otrzymywać świadczenie przez rok czy przez dwa lata. Jeśli wybiorą oni świadczenie przyznawane przez rok – otrzymają 12 wypłat po 1000 złotych, jeśli wybiorą przyznawanie przez dwa lata – 24 wypłaty po 500 złotych.
Każdy powinien więc określić samodzielnie, która z opcji sprawdzi się lepiej we własnym przypadku. Jeśli rodzice nie zdecydują się na wypłaty po 1000 złotych przez rok, to domyślnie zostaną im przypisane wypłaty 500 złotowe przez 24 miesiące. W czasie pobierania kapitału można raz dokonać zmiany wysokości pobieranych świadczeń. Jeśli rodzice sprawują nad dzieckiem opiekę naprzemienną, to otrzymają po połowie kwoty świadczeń.
Kiedy otrzymam wypłatę z RKO?
Wypłata kapitału odbywa się wyłącznie w formie bezgotówkowej na numer konta podany we wniosku o RKO. Najwcześniejszy termin wypłaty środków to pierwszy miesiąc, od którego obowiązuje prawo do otrzymywania RKO – może on jednak ulec opóźnieniu. Co ważne – świadczenie nie może zostać zajęte przez komornika, gdyż nie podlega egzekucji.
Jak złożyć wniosek o Rodzinny Kapitał Opiekuńczy?
Przyjmowaniem i rozpatrywaniem wniosków o kapitał opiekuńczy zajmuje się Zakład Ubezpieczeń Społecznych czyli popularny ZUS. Wnioski o RKO można w nim składać od 1 stycznia 2022 roku wyłącznie w formie elektronicznej. Oto platformy, w których można aktualnie złożyć wniosek o Rodzinny Kapitał Opiekuńczy:
- Platforma Usług Elektronicznych ZUS (PUE),
- portal Emp@tia,
- bankowość elektroniczna,
- aplikacja mobilna mZUS.
W zależności od tego, czy jesteśmy rodzicem czy opiekunem prawnym dziecka należy wybrać wnioski RKO-R (dla rodziców) lub RKO-O (dla opiekunów). ZUS ma 2 miesiące na przyznanie prawa do otrzymywania środków z kapitału.
Czy można odwołać się od decyzji ZUS w sprawie RKO?
Jeśli wniosek o RKO zostanie rozpatrzony pozytywnie to będzie on widoczny w formie informacji w PUE, a sama informacja będzie przesłana drogą mailową. Jeśli natomiast wniosek został odrzucony to ZUS musi wydać decyzję. Oto przykłady decyzji dotyczących RKO, które może wystawić ZUS:
- Odmowa przyznania RKO,
- zmiana wysokości świadczenia,
- nienależne pobranie RKO,
- uchylenie prawa do RKO.
W ciągu 14 dni od otrzymania decyzji w PUE ZUS, umożliwia się odwołanie bezpośrednio do prezesa ZUS. Jeśli nie zostanie ono rozpatrzone pozytywnie, wnioskodawcy przysługuje prawo do złożenia skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Jest na to przeznaczone 30 dni od otrzymania decyzji z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Czy Kapitał Opiekuńczy objęty jest opodatkowaniem i czy trzeba pracować aby otrzymać świadczenie?
Rodzinny Kapitał Opiekuńczy przyznawany jest bez kryterium dochodowego czyli może otrzymać go każdy bez względu na dochody. Nie jest też objęty podatkiem dochodowym od osób fizycznych, czyli nie są od niego odprowadzane podatki. Aby otrzymać kapitał nie jest wymagane posiadanie zatrudnienia, należy jedynie spełniać określone w ustawie wymogi.