Butelki PET wykorzystywane są do przechowywania nie tylko wody, ale również wielu innych produktów spożywczych i przemysłowych. Stanowią bardzo wytrzymały i lekki materiał, ale jednocześnie w ogromnym stopniu zaśmiecają środowisko. Co jeszcze warto wiedzieć o butelkach PET?
Z czego zrobiona jest butelka PET?
Butelki PET wykonuje się z politereftalanu etylenu, znanego ludzkości dopiero od 1941 roku. Poli(tereftalan etylenu) o wzorze sumarycznym (C10H8O4)n to termoplastyczny polimer z grupy poliestrów. Materiał ten wykorzystywany jest nie tylko do produkcji butelek, ale również opakowań foliowych, naczyń jednorazowych czy włókien, z których wykonuje się np. bluzy z polaru.
Opakowania wykonane z politereftalanu etylenu są lekkie, praktyczne i wygodne w użyciu. W dodatku są bardzo tanie w produkcji i zachowują stabilność w szerokim zakresie temperatur.
Jak produkuje się butelki PET?
Produkcja butelek PET rozpoczyna się od dostarczenia do zakładu politereftalanu etylenu w formie granulatu. Następnie granulat podgrzewa się do temperatury 260–300 °C, w wyniku czego zamienia się on w płynna masę i takiej formie jest wtryskiwany do specjalnie ukształtowanych form. To jednak nie koniec całego procesu.
Kolejny krok to schłodzenie wyrobu, podczas którego masa ulega krystalizacji. Wtedy mamy do czynienia z tzw. preformą butelki (preformy PET), czyli miniaturową wersją butelki czy opakowania. W celu uzyskania butelki, słoika czy innego opakowania, preformy podgrzewa się do temperatury 80–95 °C i formuje przy pomocy rozdmuchu. Dopiero wtedy może nastąpić końcowa faza schładzania produktu, po której uzyskuje on docelowy kształt i właściwości.
Szacuje się, że światowa produkcja opakowań PET w 2015 roku wyniosła 25 milionów ton. Do wyprodukowania 1 kg opakowań PET, zużywa się ok. 1,9 kg ropy naftowej. Dotychczasowa produkcja różnego typu opakowań z politereftalanu etylenu liczona jest w miliardach sztuk, z czego zaledwie 9% tej sumy poddawana jest recyklingowi.
Ile kosztuje preforma PET?
W zależności od wielkości i wagi preform PET, ich cena może wahać się w granicach 10–20 groszy za sztukę. Koszt gotowej butelki PET o poj. 0,33 l oscyluje w granicach 0,50 zł. Za litrową butelkę PET trzeba zapłacić ok. 1 zł.
Właściwości butelek PET
Butelki z politereftalanu etylenu wykazują bardzo pożądane przez konsumentów właściwości:
- nie przepuszczają gazów,
- są łatwe w formowaniu,
- są lekkie i po zgnieceniu zajmują mało miejsca,
- są wytrzymałe na uszkodzenia mechaniczne,
- są odporne na ścieranie,
- są obojętne fizjologicznie,
- są względne odporne chemicznie w temp. pokojowej,
- są odporne na wahania temperatury,
- nie przewodzą prądu elektrycznego.
Niestety wraz z wieloma korzyściami, butelki PET mają swoje wady:
- tracą właściwości mechaniczne w temp. 70 °C ,
- nie nadają się do sterylizacji w wysokiej temperaturze,
- nie ulegają biodegradacji,
- w wysokim stopniu zaśmiecają środowisko.
Wpływ butelek PET na środowisko
Szacuje się, że co minutę na całym świecie sprzedaje się blisko milion butelek PET. Z uwagi na fakt, że produkt ten praktycznie nie ulega biodegradacji (proces ten może trwać nawet 1000 lat), plastikowe butelki podobnie jak inne opakowania PET bardzo negatywnie oddziałują na środowisko naturalne.
Wg szacunków w samym tylko 2016 roku na całym świecie sprzedano ok. 480 miliardów butelek PET. Jeżeli trend ten nie zostanie zachowany to do 2050 roku w światowych morzach i oceanach będzie znajdować się więcej plastiku niż ryb (w przeliczeniu na masę).
Recykling butelek PET
Dobrą wiadomością jest to, że butelki PET są poddawane recyklingowi w coraz to większym stopniu. Jak mówią statystyki, w samym tylko 2014 roku, na terenie UE przetworzono blisko 1,7 mln ton butelek PET. Stanowi to ok. 57% ogólnej masy wszystkich plastikowych butelek na terenie Europy, Azji i Afryki. W 2015 rok wskaźnik ten udało się podnieść o kolejne 5%, przetwarzając aż 1,8 mln ton butelek wykonanych z plastiku.
Recykling butelek z politereftalanu etylenu może przebiegać na trzy różne sposoby:
- mechaniczny;
- chemiczny;
- poprzez spalanie.
Recykling mechaniczny
Recykling mechaniczny jest procesem dosyć kosztownym, aczkolwiek daje większe możliwości produkcyjne w późniejszym etapie. W skrócie cały proces sprowadza się do:
- oczyszczenia śmieci (np. z resztek jedzenia i płynów, etykiet wraz z klejem);
- odseparowania tworzyw o różnej frakcji (np. zakrętek i pierścieni HDPE, PP);
- zmielenia odpadów uzyskując drobne skrawki;
- umycia i osuszenia.
W innym procesie technologicznym skrawki plastikowe poddaje się wytłaczaniu i przerabianiu do formy granulatu, który może zostać ponownie wykorzystany w produkcji.
Przetwórstwo chemiczne
Recykling chemiczny to najczęściej stosowana forma przetwórstwa plastiku. W procesie glikolizy dochodzi do szybkiej degradacji łańcucha polimeru do substancji oligomerycznych lub małocząsteczkowych, a uzyskany w ten sposób surowiec wykorzystuje się do produkcji m.in. pianek poliuretanowych i innych poliuretanów.
Oprócz glikolizy wykorzystuje się również recykling hydrolityczny PET w środowisku zasadowym, podczas którego na politereftalan etylenu oddziałuje się wodorotlenkiem sodu lub potasu, a czasami też wodnym roztworem amoniaku. Proces ten przebiega w warunkach podwyższonej temperatury i podwyższonego ciśnienia. Produktami otrzymywanymi w tym procesie są kwas tereftalowy i glikol etylenowy.
Informacja: Recyklingowi chemicznemu poddaje się wyłącznie produkty wykonane z politereftalanu etylenu o wysokiej czystości.
Spalanie
Trzecim sposobem przetwórstwa opakowań PET jest ich spalanie z selektywnej zbiórki odpadów. Jak łatwo się domyślić, nie jest to forma wysoce ekologiczna, aczkolwiek obejmuje wyłącznie plastik o wysokim stopniu zanieczyszczenia. Spalanie wykonuje się wtedy, gdy recykling mechaniczny lub chemiczny może okazać się z wielu powodów nieuzasadniony.
Sprawdź również: