Nafta (kerozyna) – zastosowanie, właściwości, cena za litr

Nafta to wysoce łatwopalna ciecz, który niegdyś stosowana była w popularnych lampach naftowych. Te obok lamp gazowych, stanowiły główne źródło światła w gospodarstwach domowych. Jakie zastosowanie ma nafta (kerozyna), jakie są jej właściwości i sposób wytwarzania? Sprawdzimy to w dzisiejszym artykule.

Nafta (kerozyna) – informacje ogólne

Nafta (inaczej kerozyna, ang. kerosene) to ciekła frakcja ropy naftowej, mieszanina różnych węglowodorów, w których liczba atomów węgla najczęściej oscyluje w granicach 9–16. Jako pierwszy wyekstrahował ją polski farmaceuta Ignacy Łukasiewicz. Nafta lotnicza wykorzystywana jest jako paliwo do silników samolotowych, urządzeń grzewczych czy dawniej stosowana w lampach naftowych.

Właściwości fizyczno-chemiczne

Stan skupienia	Ciecz
Kolor	Lekko żółtawy
Zapach	Ostry, dość charakterystyczny
Temperatura wrzenia	170–250 °C
Gęstość	0,78–0,81 g/cm³
Rozpuszczalność w wodzie	Nie rozpuszczalna
Wydajność energetyczna	43,1–46,2 MJ/kg
Temperatura zapłonu	37–65 °C
Temperatura samozapłonu	220 °C
Temperatura zamarzania	od −40 do −47 °C

Organizacja ASTM International wyróżnia dwa stopnie czystości nafty:

1-K – poniżej 0,04% zawartości siarki (objętościowo);
2-K – zawartość siarki 0,3% (objętościowo).

Nafta 1-K charakteryzuje się czystszym spalaniem, podczas którego wydziela się mniej substancji toksycznych. Nafta 1-K zalecana jest do stosowania wewnątrz pomieszczeń, np. w piecach lub lampach.

Produkcja (wytwarzanie)

Naftę pozyskuję się w procesie rektyfikacji (destylacji frakcyjnej) ropy naftowej w rafineriach. Kondensuje się w wyższej temperaturze niż olej napędowy, ale niższej niż benzyna. W 2021 roku produkcja nafty w rafineriach na terenie USA sięgnęła 8,5% łącznego przetwórstwa ropy naftowej, z czego zdecydowana większość bo aż 8,4% stanowiła nafta lotnicza.

Zastosowanie

Nafta znalazła bardzo szerokie zastosowanie w wielu dziedzinach życia. Wykorzystywana jest m.in. jako źródło światła i ciepła, jako paliwo lotnicze, w przemyśle chemicznym i ogólnym, a także w pokazach rozrywkowych (np. przez tzw. połykaczy ognia).

Do ogrzewania i oświetlenia

Nafta nadal znajduje zastosowanie jako paliwo do lamp naftowych, rozpowszechnionych na terenie Wielkiej Brytanii i Irlandii, a także do zasilania latarni ulicznych w krajach rozwijających się. Nafta skutecznie zastąpiła dotychczas stosowany olej wielorybi. Co ciekawe, paliwo to dobrze sprawdza się w przenośnych piecykach turystycznych, a także piecach kuchennych, które użytkowane są przez ludność krajów słabo rozwiniętych.

Z nafty powszechnie korzysta się na terenie Japonii oraz Chile. Tam wykorzystywana jest do ogrzewania mieszkań. W krajach tych naftę można bez problemu kupić na niemal wszystkich stacjach benzynowych. Z kolei w Wielkiej Brytanii ogrzewanie naftowe wykorzystywane jest często na terenach niepodłączonych do sieci gazowniczej. Z lamp naftowych bardzo chętnie korzystają amisze (chrześcijańska wspólnota protestancka), którzy nie tolerują nowoczesnej elektryczności i stawiają na bardziej tradycyjne sposoby oświetlania domostw.

Jako paliwo silnikowe

Już na początku XX wieku, nafta wykorzystywana była do zasilania silników spalinowych w traktorach, a także w silnikach typu Hit ‘N’ Miss. Trzeba jednak dopowiedzieć, że silniki napędzane naftą działały na podobnej zasadzie co nowoczesne silniki na LPG. Na etapie rozruchu i rozgrzewania silnik pracował na benzynie, a dopiero później po osiągnięciu temperatury roboczej, zużywał naftę.

W okresie wojennym również większość samochodów w Europie była przystosowana do spalania nafty. Niestety wiązało się to z pewnymi modyfikacjami silników, które stawały się słabsze i mniej wydaje. Ciekawostką może być fakt, że podczas kryzysu paliwowego w latach 1970, marka Saab-Valmet wypuściła na rynek seryjny model samochodu Saab 99 Petro, który oprócz benzyny mógł pracować na nafcie lub terpentynie.

Obecnie naftę stosuje się powszechnie w przemyśle lotniczym, jako naftę lotniczą do zasilania silników samolotowych. W użyciu są dwa typy nafty lotniczej: Jet A oraz Jet A-1. O ile posiadają one zbliżoną temperaturę zapłonu i samozapłonu, tak różnią się temperaturą zamarzania, gęstością i wydajnością energetyczną. Odrębnym typem nafty lotniczej jest Jet B, który wykorzystywany jest wyłącznie w skrajnie niskich temperaturach (temperatura zamarzania sięga nawet −60 °C).

Wpływ na zdrowie

Światowa Organizacja Zdrowia uznała naftę za produkt niebezpieczny dla środowiska i zarekomendowała zaprzestanie jej stosowania w gospodarstwach domowych. Dym pochodzący ze spalania nafty zawiera dużą ilość szkodliwych pyłów, które mogą podczas dłuższej ekspozycji zwiększać ryzyko zachorowania na nowotwory, choroby układu oddechowego, astmę, zaćmę, a także powodować komplikacje w czasie ciąży.

Doustne spożycie nafty jest wysoce szkodliwe. Niekiedy nafta wykorzystywana jest jako środek przeciwko wszom ludzkim. Niektóre szampony o takim działaniu zawierają niewielką ilość nafty. Korzystanie z takiego środka może powodować poparzenia skóry, a w skrajnych przypadkach może nawet dojść do zapłonu par nafty. National Institute for Occupational Safety and Health określił maksymalny limit ekspozycji na poziomie 100 mg nafty/m³ podczas 8 godzinnej pracy.

Ile kosztuje i gdzie można kupić naftę?

Za 1 litr nafty uniwersalnej trzeba zapłacić od 12 do 17 zł. Zakup nafty nie jest ograniczony żadnymi przepisami. Można ją kupić zarówno przez internet (np. poprzez znane serwisy aukcyjne), jak i w sklepach stacjonarnych (budowlanych, chemicznych, z farbami) – jako rozpuszczalnik.

Czym jest nafta oczyszczona D-5?

Nafta oczyszczona jest pozbawiona zapachu i odaromatyzowana. Najczęściej wykorzystuje się ją do różnych zabiegów terapeutycznych i wskazana jest w leczeniu wspomagającym chorób skóry i błon śluzowych. Ponadto sprawdzi się w leczeniu dolegliwości żołądkowo-jelitowych i choroby lokomocyjnej*. Za 500 ml nafty oczyszczonej trzeba zapłacić ok. 50 zł.

* – właściwości zdrowotne nafty oczyszczonej pochodzą z ogólnodostępnych informacji w sieci.

Sprawdź również: