W przemyśle metalurgicznym kluczową rolę odgrywają elementy złączne, a wśród nich szczególne miejsce zajmują śruby. Można je spotkać w najróżniejszych gałęziach przemysłu – od przemysłu samochodowego, poprzez produkcję mebli i budownictwo, aż po prace remontowe i instalacyjne.
Mimo pozornego podobieństwa, śruby różnią się między sobą konstrukcją, co przekłada się na ich specyficzne zastosowania. Jednym z najistotniejszych parametrów przy doborze odpowiedniej śruby jest jej wymiar. Zapraszamy do zapoznania się z przewodnikiem, który pomoże zgłębić ten temat.
Rozmiary i wymiary śrub – tabela
Gwint zwykły |
Gwint drobnozwojny |
S [mm] |
k [mm] |
dA [mm] | l [mm] |
|
A | B i C | |||||
M1,6 | − | 3,2 | 1,1 | 2,0 | − | 2 – 16 |
M2 | − | 4,0 | 1,4 | 2,6 | − | 3 – 16 |
M2,5 | − | 5,0 | 1,7 | 3,1 | − | 3 – 25 |
M3 | − | 5,5 | 2,0 | 3,6 | − | 4 – 25 |
M4 | − | 7,0 | 2,8 | 4,7 | − | 5 – 70 |
M5 | − | 8,0 | 3,5 | 5,7 | 6,0 | 6 – 80 |
M6 | − | 10 | 4,0 | 6,8 | 7,2 | 6 – 90 |
M8 | M8x1 | 13 | 5,5 | 9,2 | 10,2 | 8 – 110 |
M10 | M10x1,25 | 17 | 7,0 | 11,2 | 12,2 | 8 – 150 |
M12 | M12x1,25 | 19 | 8,0 | 14,2 | 15,2 | 10 – 150 |
M16 | M16x1,5 | 24 | 10 | 18,2 | 19,2 | 12 – 150 |
M20 | M20x1,5 | 30 | 13 | 22,4 | 24,4 | 16 – 200 |
M24 | M24x2 | 36 | 15 | 26,4 | 28,4 | 16 – 200 |
M30 | M30x2 | 46 | 19 | 33,4 | 35,4 | 35 – 300 |
M36 | M36x3 | 55 | 23 | 39,4 | 42,4 | 35 – 300 |
M42 | M42x3 | 65 | 26 | 45,6 | 48,6 | 40 – 300 |
M48 | M48x3 | 75 | 30 | 52,6 | 56,6 | 40 – 300 |
Oznaczenia śrub
Przy wyborze odpowiedniego elementu złącznego kluczowa jest znajomość oznaczeń umieszczonych na śrubach. Wymiary śruby określane są przez kilka podstawowych parametrów podawanych w milimetrach. Należą do nich:
- szerokości główki śruby (S),
- wysokości główki śruby (k),
- długości złącza bez główki (l).
Istotnym parametrem jest również oznaczenie gwintu metrycznego, zapisywane jako litera M z odpowiednią liczbą, które określa szerokość gwintu o zarysie 60 stopni. Znajomość tych wszystkich parametrów jest niezbędna nie tylko do właściwego doboru śrub, ale również pozwala na zastosowanie odpowiednich nakrętek i narzędzi montażowych.
Podczas wyboru śrub, oprócz wymiarów, istotne są również inne parametry techniczne. Na elementach złącznych znajdują się oznaczenia wskazujące na materiał wykonania – przykładowo symbol A2 oznacza stal nierdzewną, natomiast A4 wskazuje na stal kwasoodporną.
Ważnym aspektem jest również tolerancja wykonania, która dzieli śruby na trzy klasy:
- Klasa C obejmuje śruby zgrubne, które posiadają gwint obrobiony i są przeznaczone do mniej wymagających połączeń, gdzie występują głównie obciążenia statyczne
- Klasa B to śruby o średniej dokładności, wyposażone w toczone lub ciągnione trzpienie, które sprawdzają się zarówno przy obciążeniach statycznych, jak i dynamicznych
- Klasa A oznacza śruby dokładne, charakteryzujące się pogrubionym trzpieniem, stosowane w połączeniach pasowanych
Każda z tych klas charakteryzuje się innym luzem między współpracującymi gwintami, co ma istotny wpływ na ich funkcjonalność.
Wymiary najpopularniejszych rodzajów śrub
- M1,6 – śruba z gwintem zwykłym, S 3,2, k 1,1, l 2-16;
- M2,5 – śruba z gwintem zwykłym, S 5,0, k 1,7, l 3-25;
- M6 – śruba z gwintem zwykłym, S 10, k 4,0, l 6-90;
- M8 – śruba z gwintem zwykłym lub gwintem drobnozwojowym (M8x1), S 13, k 5,5, l 8-110;
- M10 – śruba z gwintem zwykłym lub gwintem drobnozwojowym (M10x1,25). S 17, k 7,0, l 8-150;
- M16 – śruba z gwintem zwykłym lub gwintem drobnozwojowym (M16x1,5), S 25, k 10, l 12-150;
- M24 – śruba z gwintem zwykłym lub gwintem drobnozwojowym (M24x2), S 36, k 15, l 16-200;
Najpopularniejsze śruby nierdzewne wg normy DIN
Norma DIN, stworzona przez Niemiecki Instytut Normalizacyjny, ma swoje odpowiedniki w postaci polskiej normy PN-M oraz międzynarodowej ISO. Określa ona parametry jakościowe, wytrzymałościowe i zastosowanie elementów złącznych.
Bazując na analizie popularności w katalogu online Inox-Plus, przedstawiamy przegląd najczęściej wybieranych śrub nierdzewnych zgodnych z normą DIN.
- Śruby z łbem walcowym z gniazdem sześciokątnym (DIN 912) cieszą się dużą popularnością w budownictwie lądowym i morskim, mimo że system montażowy wykorzystywany jest głównie przez profesjonalistów. Dostępne są w wersjach ze stali nierdzewnej (A2) i kwasoodpornej (A4), w rozmiarach M1,6-M12.
- Uniwersalne śruby z łbem sześciokątnym (DIN 931) znajdują zastosowanie zarówno wśród profesjonalistów, jak i amatorów, sprawdzając się w projektach budowlanych, morskich i maszynowych.
- Śruby z łbem sześciokątnym z pełnym gwintem (DIN 933) to najpopularniejsze elementy złączne na polskim rynku. Ich wszechstronność pozwala na zastosowanie w przemyśle, budownictwie, rolnictwie oraz pracach stolarskich. Dostępne w rozmiarach M2-M14.
- Śruby zamkowe z podsadzeniem (DIN 603) są szczególnie cenione w pracach ciesielskich, ale znajdują też zastosowanie w przemyśle stoczniowym, chemicznym i maszynowym. Można je nabyć w rozmiarach od M5 do M16.
- Śruby z łbem stożkowym z gniazdem sześciokątnym (DIN 7991) są wykorzystywane głównie w zastosowaniach profesjonalnych, szczególnie przy konstrukcji maszyn i urządzeń, w tym sprzętu AGD.