Azotan potasu (saletra potasowa) – właściwości, zastosowanie

Azotan potasu (ang. potassium nitrate) ma bardzo szerokie zastosowanie. Wykorzystywany jest m.in. do produkcji nawozów sztucznych, jako konserwant E252 czy jako środek do nitrowania. Co ciekawe, substancja ta występuję również naturalnie, jako nitrokalit. Poznaj właściwości, inne zastosowania oraz metody wytwarzania azotanu potasu na skalę przemysłową. Opisujemy również historię powstania tego związku.

Definicja

Azotan potasu (inaczej saletra potasowa lub saletra indyjska) to nieorganiczny związek chemiczny z grupy azotanów o wzorze chemicznym KNO₃. Sól potasu i kwasu azotowego. W warunkach pokojowych przybiera postać kryształków, które działają bardzo szkodliwie na organizm człowieka.

Właściwości chemiczne i fizyczne

Czysty azotan potasu (saletra potasowa) w normalnych warunkach występuje pod postacią jasnych kryształków bez wyczuwalnego zapachu. Dobrze rozpuszcza się w wodzie, gorzej w etanolu, glicerolu i amoniaku. Przy ogrzaniu do temperatury 400 °C rozkłada się na azotyn potasu i tlen.

Co ciekawe, azotan potasu występuje w niewielkich ilościach w naturze. Znajdziemy go w postaci minerału o nazwie nitrokalit. Z racji tego, że bogate w złoża nitrokalitu są m.in. Chiny oraz Indie (skąd też go sprowadzano do Europy), w użyciu funkcjonuje również inna nazwa tego związku – saletra indyjska.

Wzór sumaryczny	KNO₃
Masa molowa	101,10 g/mol
Wygląd	bezbarwne kryształy
Zapach	bezwonny
Minerały	nitrokalit
Gęstość	2,109 g/cm³ (20 °C)
Temperatura topnienia	334 °C
Temperatura wrzenia (rozkładu)	400 °C
Rozpuszczalność w wodzie	133 g/1000 g wody (0 °C) 316 g/1000 g wody (20 °C) 383 g/1000 g wody (25 °C) 2439 g/1000 g wody (100 °C)
Pojemność cieplna	95,06 J/mol K

Otrzymywanie

Na skalę przemysłową azotan potasu (saletra potasowa) otrzymywany jest w wyniku reakcji podwójnej wymiany między azotanem sodu i chlorkiem potasu. Na skutek tego działania, wytrąca się najtrudniej rozpuszczalny spośród obecnych soli chlorek sodu. W roztworze pozostaje natomiast azotan potasu, który w formie kryształów zbierany jest po całkowitym odparowaniu wody.

Innymi sposobami na pozyskanie azotanu potasu jest reakcja azotanu amonu i wodorotlenku potasu.

[irp posts=”3302″ name=”Nitrogliceryna – materiał wybuchowy. Właściwości, zastosowanie”]

Zastosowanie

Azotan potasu wykorzystywany jest m.in. jako:

nawóz sztuczny;
utleniacz do produkcji czarnego prochu, materiałów pirotechnicznych;
składnik do produkcji kwasu azotowego (do początku XX w.);
składnik w produkcji azotynu potasu;
konserwant do mięs (E252);
składnik wybielających past do zębów;
lekarstwo na astmę (historycznie);
składnik leków obniżających ciśnienie krwi;
środek do oczyszczania aluminiowych powierzchni;
środek do usuwania pniaków (roztwór 98%), który przyspiesza naturalny rozkład;
produkt przyspieszający kwitnienie drzewek Mango na Filipinach;
płyn kumulujący energię cieplną w elektrowniach słonecznych.

Szkodliwość

Azotan potasu działa drażniąco ma układ oddechowy, oczy, skórę i przewód pokarmowy. Działa również utleniająco na znajdującą się we krwi hemoglobinę i prowadzi do powstania methemoglobiny oraz nitrozohemoglobiny. Najniższa kiedykolwiek zarejestrowana dawka śmiertelna dla człowieka wyniosła 54 mg/kg masy ciała. LD₅₀ (doustnie) dla szczura lub królika wynosi 2–4 g/kg. Saletra potasowa dobrze przyswaja się w środowisku naturalnym, przez co znalazła szerokie zastosowanie jako nawóz sztuczny. Niestety jej zwiększona ilość w glebie lub wodach może skutkować negatywnym oddziaływaniem na zwierzęta lądowe lub wodne.

[irp posts=”3694″ name=”Chloroform – właściwości, zastosowanie, otrzymywanie”]