Papaweryna – zastosowanie, właściwości, dawkowanie

Papaweryna to znany środek silnie rozkurczający mięśnie gładkie. Stosuje się ją przede wszystkich w stanach skurczowych przewodu pokarmowego i stanach zapalnych dróg żółciowych, aczkolwiek zastosowanie papaweryny jest o wiele szersze. W dzisiejszym artykule dokładnie przedstawimy, czym jest papaweryna, jakie ma właściwości oraz jakie są przeciwwskazania do jej zażywania.

Papaweryna – definicja

Papaweryna (od łac. Papaver – mak, ang. Papaverine) to alkaloid izochinolinowy występujący w opium. Pozyskiwana jest z wysuszonego soku niedojrzałych makówek maku lekarskiego. Do związków o podobnej klasyfikacji zalicza się kodeinę i morfinę. Najczęściej papawerynę spotyka się pod postacią ampułek zawierających 40 mg chlorowodorku papaweryny w 2 ml. Papaweryna została odkryta w 1848 roku, a dokonał tego Georg Merck.

Międzynarodowa nazwa papaweryny to Papaverini hydrochloridum. W Polsce nazwa handlowa papaweryny to Papaverinum hydrochloricum.

Właściwości

Papaweryna przybiera formę kryształków w kształcie igieł. Wzór sumaryczny papaweryny to C₂₀H₂₁NO₄. Papaweryna topi się w temperaturze 147 °C i bardzo słabo rozpuszcza się w zimnej wodzie. Nie rozpuszcza się w chloroformie.

Nazwa handlowa	Papaverinum hydrochloricum
Wzór sumaryczny	C₂₀H₂₁NO₄
Temperatura topnienia	147 °C
Masa molowa	339,385 g/mol
Wygląd	kryształy w kształcie igieł

Mechanizm działania

Papaweryna wykazuje działanie spazmolityczne (rozkurczowe). Skutecznie zmniejsza napięcie mięśni gładkich, jednocześnie rozszerza naczynia krwionośne poprzez hamowanie fosfodiesterazy. Zmniejsza ciśnienie tętnicze. Działa na mięsień sercowy w sposób zbliżony do chinidyny – zmniejsza stopień przewodzenia, jednocześnie wydłużając okres refrakcji. Zasadniczo papaweryna nie wykazuje działania ośrodkowego.

Działanie zwiotczające mięśnie może obejmować takie obszary jak:

drogi żółciowe;
drogi moczowe;
przewód pokarmowy;
naczynia krwionośne;
oskrzela.

Spożyta w nadmiarze papaweryna prowadzi do zwiotczenia mięśni w obrębie całego ciała. Podobnie jak inne opiaty, może powodować charakterystyczne objawy, takie jak:

zawroty głowy;
senność;
zwiotczenie mięśni;
apatia;
euforia;
spowolniona perystaltyka jelit;
depresja oddechowa.

Papaweryna wiąże się z białkami osocza w ok. 90%. Po spożyciu jest skutecznie metabolizowana w wątrobie, a następnie wydalana wraz z moczem i kałem w postaci glukuronianów. Biologiczny okres półtrwania papaweryny wynosi 60–120 min.

Zastosowanie

Papaweryna stosowana jest w sytuacjach nadmiernej kurczliwości mięśni gładkich. Obejmuje obszar przewodu pokarmowego i dróg moczowych. Do typowych dolegliwości dopuszczających zastosowanie papaweryny zalicza się:

kolka jelitowa;
stany skurczowe dróg żółciowych;
kolka żółciowa;
kolka nerkowa;
kamica nerkowa;
skurcze macicy;
zaparcia spastyczne;
bolesne parcie na mocz.

Ponadto papaweryna znajduje szerokie zastosowanie w chirurgii. Wykorzystuje się ją do rozkurczania naczyń krwionośnych, naczyń wieńcowych, naczyń mózgowych czy też siatkówki oka.

Dawkowanie

Papaweryna dostępna jest w aptekach wyłącznie na receptę i sprzedawana w postaci ampułek 20 mg/ml (40 mg/2 ml). Podawanie papaweryny odbywa się w formie zastrzyku podskórnego lub domięśniowo. Bezpieczna dawka papaweryny wynosi od 40 do 120 mg (2–6 ml) nie częściej niż 4 razy w ciągu doby.

Uwaga! Papawerynę mogą przyjmować wyłącznie osoby dorosłe!

Przeciwwskazania

Przyjmowanie papaweryny nie jest zalecane w przypadku kobiet karmiących piersią. Kobiety w ciąży mogą przyjmować papawerynę wyłącznie po konsultacji z lekarzem i pod warunkiem, że korzyści dla matki przewyższają ryzyko dla płodu (kategoria C). Przyjmowanie papaweryny jest zabronione lub wysoce niewskazane w przypadku osób cierpiących na:

dławicę piersiową;
jaskrę;
niskie ciśnienie tętnicze;
niedrożność jelit;
atonię pęcherza moczowego
zaburzenia czynności wątroby;
niewydolność układu krążeniowego – w tym blok przedsionkowo-komorowy III stopnia oraz inne zaburzenia rytmu i przewodnictwa serca;

Ponadto papaweryny nie mogą przyjmować osoby po przebytym zawale serca. W przypadku innych schorzeń lub łączenia papaweryny z innymi lekami, zawsze należy skonsultować to z lekarzem.

Informacja: Nie należy podawać papaweryny bezpośrednio do ciała jamistego w celu leczenia impotencji.

Informacja: Nie należy także mieszać papaweryny z roztworem Ringera.

Uwaga! Częste i długotrwałe stosowanie papaweryny może doprowadzić do uzależnienia.

Uwaga! Działanie papaweryny nasilają leki nasenne i uspokajające, alkohol, inhibitory MAO oraz neuroleptyki.

Działania niepożądane

Skutki uboczne po przyjęciu zbyt dużej dawki papaweryny to m.in.:

nadmierna senność;
zawroty głowy;
problemy z koncentracją;
brak łaknienia;
zaparcia;
biegunka;
bóle brzucha;
problemy z oddychaniem;
zmiany nastroju;
zwiększona potliwość;
zwiotczenie mięśni w obrębie całego ciała;
porażenie mięśni poprzecznie prążkowanych;
porażenie mięśnia sercowego;
wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego.

W przypadku wystąpienia powyższych objawów nie należy prowadzić pojazdów mechanicznych! Najlepiej nie podejmować się kierowania samochodem zaraz po przyjęciu tego leku.

Uwaga! Papaweryna osłabia działanie preparatu Lewodopa przyjmowanego m.in. w przypadku choroby Parkinsona.

Informacja: Leczenie z wykorzystaniem papaweryny należy przerwać natychmiast po nasileniu się niepokojących objawów wątrobowych, takich jak:

eozynofilia;
żółtaczka;
zwiększone wydzielanie enzymów wątrobowych.

Leki zawierające papawerynę

Na rynku znajdziemy szereg różnych leków, które mają w swoim składzie niewielką ilość papaweryny. Do takich leków zaliczają się m.in. krople żołądkowe czy czopki rozkurczowe.

Dowiedz się również, czym jest propanol, eozyna, siarczek cynku, kwas teraftalowy czy etorfina.