Posiadanie dzieci to ogromna odpowiedzialność. Wiąże się z wieloma obowiązkami i poświęceniem. Osoby decydujące się na założenie rodziny i posiadanie dzieci nie zakładają, że pewnego dnia relacja może się rozpaść. Niestety, czasami niezgodność charakterów, zdrada czy dłuższa nieobecność jednego z małżonków mogą doprowadzić do definitywnego zakończenia małżeństwa. Jedna trzecia polskich małżeństw kończy się rozwodem. W przypadku rozpadu małżeństwa trzeba zadbać o to, aby poziom życia wspólnych małoletnich dzieci się nie pogorszył. Co trzeba wiedzieć o alimentach na dziecko? Temat ten budzi emocje obu stron. W artykule postaramy się odpowiedzieć na pytania, które najczęściej pojawiają się w kontekście alimentów. Ile wynoszą? Jak ustalić wysokość alimentów? Od czego zależy świadczenie alimentacyjne? Do kiedy trzeba je płacić? Czy obowiązek alimentacyjny wobec dziecka wygasa?
Co warto wiedzieć o alimentach?
Alimenty są świadczeniami pieniężnymi od obojga rodziców na rzecz ich małoletnich dzieci. Można je rozumieć również jako starania rodziców o należytą opiekę nad dziećmi, a także jako ich prawidłowe wychowanie. Jeśli chodzi o formę świadczenia alimentów – jest to forma pieniężna (np. gotówka lub przelew). Drugą formą świadczenia alimentów może być kupowanie ubrań, wyżywienia, artykułów szkolnych. Wielu osobom słowo „alimenty” kojarzy się jedynie z pieniędzmi, warto jednak pamiętać, że realizacja obowiązku alimentacyjnego rodziców na rzecz dzieci nie musi mieć wyłącznie formy świadczeń o charakterze pieniężnym.
Obowiązek alimentacyjny w praktyce
Obowiązek alimentacyjny rodzice wykonują po rozwodzie lub jeszcze w trakcie trwania związku małżeńskiego. Po rozwodzie w praktyce wygląda to tak, że jeden z rodziców przelewa ustaloną kwotę na konto drugiego rodzica – tego, z którym dziecko mieszka po rozwiązaniu związku małżeńskiego.
Niestety, nierzadko zdarza się, że jeden z rodziców ma problem z wyegzekwowaniem alimentów od drugiego rodzica. Może wtedy skorzystać z pomocy społecznej lub Funduszu Alimentacyjnego. Jest to fundusz przeznaczony do zabezpieczenia wypłacania alimentów, których płatnicy uchylali się od ich płacenia lub okazali się niewypłacalni. Samotny rodzic może otrzymać pomoc pod postacią maksymalnie pięciuset złotych na dziecko.
Komu należą się alimenty?
Alimenty należą się dzieciom do 18. roku życia – do świadczeń alimentacyjnych w pierwszej kolejności zobowiązani są rodzice, choć zdarza się, że obowiązek ten spada na dziadków (jeśli rodzice nie żyją, nie mają możliwości płacenia alimentów ze względów finansowych lub gdy nie są w stanie płacić na czas). Osoby dorosłe (po ukończeniu 18. roku życia) również mogą wnioskować o alimenty od rodziców lub dziadków.
Odwrotna sytuacja, czyli rodzic wnioskujący o alimenty od dziecka, też jest możliwa. Alimenty mogą przysługiwać także małżonkowi po rozwodzie, w przypadku gdy są zasądzone w wyroku sądowym. Płaci je, rzecz jasna, drugi małżonek. W tym artykule skupimy się na temacie alimentów na dziecko.
Do kiedy należy płacić alimenty na dziecko?
Obowiązek alimentacyjny względem dziecka – do kiedy trwa? Można spotkać się z przekonaniem, że rodzic zobowiązany jest do płacenia alimentów do uzyskania przez dziecko pełnoletności lub dłużej, jeśli dziecko wciąż się uczy i nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie (poświęca czas na edukację i ograniczony czas uniemożliwia podjęcie pracy zarobkowej). Alimenty płacić należy również, gdy dziecko jest już pełnoletnie w przypadku, gdy nie ma swojego majątku lub np. choroba uniemożliwia mu podjęcie pracy.
Czy obowiązek alimentacyjny wobec dziecka wygasa?
Prawdą jest, że przepisy regulujące alimenty nie wskazują sztywnego terminu obowiązku płacenia alimentów na dziecko. Po przeanalizowaniu Art. 133. [Obowiązek alimentacyjny rodziców względem dziecka] można stwierdzić, że nie jest wyraźnie powiedziane, iż dziecko po uzyskaniu pełnoletności będzie w stanie utrzymać się samodzielnie. Osoby z niepełnosprawnością po ukończeniu 18. roku życia również mogą nie być w stanie zarabiać na swoje utrzymanie samodzielnie i w takiej sytuacji nie sposób mówić o wygaśnięciu obowiązku alimentacyjnego. To sąd jest odpowiedzialny za podjęcie decyzji o zakończeniu obowiązku płacenia alimentów.
Ile wynoszą minimalne alimenty na dziecko?
Przepisy kodeksu rodzinnego nie określają minimalnych alimentów w 2023 r. Niektóre sądy nie zasądzają alimentów niższych niż 500 zł co miesiąc na jedno dziecko. Podkreślamy, że nie jest to ogólnie obowiązująca zasada. Możliwe jest ustalenie wysokości alimentów poprzez sporządzenie umowy cywilnej – wówczas jeden rodzic zobowiązuje się do przekazywania ustalonej kwoty co miesiąc. Niestety, w wielu przypadkach bezproblemowe dojście do porozumienia między rodzicami w kwestii pieniędzy nie jest łatwe – czasem jest wręcz niemożliwe. Wtedy wystąpienie o alimenty na dziecko na drodze sądowej jest koniecznością. W sporządzeniu pozwu o alimenty pomoże doświadczony adwokat – sprawy rodzinne związane z zasądzaniem czy podwyższaniem alimentów wymagają pomocy doświadczonej osoby.
Potrzeby dziecka a wysokość alimentów
Sądy, przy ustalaniu wysokości alimentów, muszą się kierować pewnymi wytycznymi. Wyznaczanie kwoty alimentów wygląda następująco: sąd bierze pod uwagę dwa najważniejsze czynniki, czyli usprawiedliwione potrzeby dziecka oraz majątkowe i zarobkowe możliwości rodzica.
Co rozumieć pod pojęciem usprawiedliwionych potrzeb dziecka? Alimenty przeznacza się na potrzeby dziecka takie jak edukacja, mieszkanie, ubrania i obuwie, wyżywienie, środki czystości, dojazdy do szkoły, rozrywka, zajęcia dodatkowe, leczenie, zakup artykułów szkolnych czy też np. jednorazowe wakacje. Dostarczanie środków wychowania, czyli rozwijanie zdolności dziecka, zapewnienie mu rozrywek i wypoczynku jest ogromnie ważne w kontekście osób, które dopiero przygotowują się do samodzielnego życia.
Podstawowe warunki egzystencji w postaci stosownej do wieku odzieży, wyżywienia, które zapewnia prawidłowy rozwój fizyczny dziecka oraz środków na ochronę zdrowia i kształcenie muszą być zapewnione. Wyjście poza te potrzeby zależy od cech dziecka oraz możliwości finansowych rodzica. Dzieci mają prawo do równej stopy życiowej z rodzicami – należy o tym pamiętać. Każde dziecko ma inne potrzeby i niezależnie od rodzaju potrzeb, każde dziecko zasługuje na dobre życie!
Możliwości zarobkowe i majątkowe
Wysokość alimentów zależy także od możliwości zarobkowych i majątkowych. Możliwości zarobkowe i majątkowe najprościej można opisać jako dochody i zarobki, które rodzic może i powinien uzyskiwać stosownie do swoich sił fizycznych i umysłowych, przy dołożeniu należytej staranności oraz przy przestrzeganiu zasad prawidłowej gospodarki. Nie należy utożsamiać możliwości zarobkowych rodzica z faktycznie osiąganymi zarobkami.
Zdarza się, że rodzic nie wykonuje dobrze płatnego zawodu (swojego wyuczonego) lub np. pracuje dorywczo – są to uzasadnione przypadki obejmujące także wysokość zarobków. Możliwości zarobkowe ocenia się na podstawie jego stałego wynagrodzenia – wynagrodzenia zasadniczego, premii, dodatków oraz świadczeń stanowiących uzupełnienie wynagrodzenia.
Wkład w wychowanie dziecka ma znaczenie
Obowiązek łożenia na dziecko leży po stronie obojga rodziców – warto to podkreślić. Są oni zobowiązani do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, z uwzględnieniem ich sił i możliwości zarobkowych i majątkowych. Po prostu większą kwotę nakłada się na rodzica, z którym nie mieszka dziecko. Drugi rodzic wychowuje dziecko na co dzień, troszczy się o jego duchowy i fizyczny rozwój, zapewnia należytą opiekę i wkłada w to ogrom czasu i wysiłku. Oczywiste jest więc, że rodzic (z którym dziecko nie mieszka) nieponoszący tak wielkiej odpowiedzialności i tak wielu trudów będzie zobowiązany do płacenia alimentów.
Podsumowanie
Alimenty na dziecko to niewątpliwie temat budzący emocje. Nie istnieje jedna idealna kwota ani idealny czas płacenia alimentów. Kwotę ustala się, biorąc pod uwagę przede wszystkim potrzeby dziecka oraz możliwości rodzica. Alimenty mogą być wypłacane, nawet gdy dziecko osiągnie pełnoletność – wiele zależy od tego, czy dziecko jest zdrowe, czy kontynuuje naukę oraz od tego, czy ma warunki do samodzielnego utrzymywania się. Warto pamiętać, że w całej sytuacji to właśnie dobro dziecka jest najważniejsze i to nim powinni kierować się rodzice.