Każdy rozsądny przedsiębiorca dba o kwestie prawne w swojej firmie. To dlatego możesz się zastanawiać jak chronić pomysł przed kradzieżą. W sieci znajdziesz wiele porad w tym zakresie. Sęk w tym, że są one dość ogólne i stosują groźne uproszczenia. W praktyce wiele zależy od tego czego dotyczy Twój pomysł. Przykładowo nie wszystko da się zabezpieczyć patentem. W tym artykule opisuję jak możesz do takich celów wykorzystać prawo własności intelektualnej.
1. Kiedy ochroni Cię prawo autorskie?
Prawo autorskie chroni utwory. Nie ograniczają się one do muzyki, literatury czy malarstwa. Utworem na gruncie prawa autorskiego jest każdy przejaw twórczej działalności człowieka. Twórcza działalność musi dodatkowo być indywidualna, czyli nie może kopiować wytworów osób trzecich. Z tego względu wszelkie rysunki techniczne (które z oczywistych względów mają wspólne elementy) nie są chronione prawami autorskimi.
Co istotne w tej formie chroni się efekt intelektualnej pracy człowieka a nie sam pomysł w jego głowie. Tym samym musi powstać faktyczne dzieło, nawet w niedokończonej formie aby mówić o utworze. Przykładowo rys scenariusza filmowego czy logo.
Zobacz również:
- Jak zastrzec logo? Instrukcja krok po kroku.
2. Pomysł na biznes jako dobro osobiste
Temat dóbr osobistych jest nierozerwalnie związany z konkretnym społeczeństwem i panującymi w nim regułami. Polski kodeks cywilny zawiera otwarty katalog dóbr osobistych. Są wśród nich i te odnoszące się do twórczości intelektualnej człowieka. Chodzi właśnie o twórczość artystyczna.
Pamiętaj jednak, że w sytuacjach spornych, to sąd ostatecznie rozstrzygnie czy doszło do naruszenia dóbr osobistych. Tego typu sprawy bywają mocno ocenne. Jeżeli więc stworzyłeś np. koncepcję kampanii reklamowej opartej o pomysł, którego nie chroni prawo autorskie, być może przysługują Ci do efektów pracy dobra osobiste. To oceni sąd.
3. Ochrona za pomocą tajemnicy przedsiębiorstwa
Ochrona poprzez tajemnice przedsiębiorstwa, to popularna i tania opcja. Czasami wykorzystywana zamiast patentu. Dlaczego część przedsiębiorców rezygnuje z patentowania swoich wynalazków? Ponieważ jest to monopol prawny, który może trwać maksymalnie 20 lat. Ponadto w treści zgłoszenia musisz ujawnić istotę konkretnego rozwiązania. Opis ten zostanie podany do wiadomości publicznej po 18 miesiącach.
Takich wymogów nie ma przy tajemnicy przedsiębiorstwa. Warto wspomnieć, że z tej formy ochrony korzystają tacy giganci, jak Cola Cola czy KFC. Dlatego kupując podobne produkty, od razu czujemy różnicę. Konkretna receptura nie została nigdy ujawniona.
Co może być tajemnicą przedsiębiorstwa? Wszystko, co ma dla Ciebie wartość gospodarczą, czyli ogólnie rzecz ujmując know-how. Mogą to być zatem zarówno receptury kulinarne, jak i skuteczny sposób promocji, biznesplan, treść umów z kontrahentami czy spersonalizowane oprogramowanie komputerowe. Kluczowe jest jednak to, że musisz podjąć konkretne kroki zmierzające do zabezpieczenia tych informacji przed wyciekiem do informacji publicznej.
4. Umowa o zachowaniu poufności
Jest to klasyczne działanie z cyklu lepiej zapobiegać, niż leczyć. Łączy się z tajemnicą przedsiębiorstwa. Tego typu umowa, to zdecydowanie solidny dowód na to, że jako przedsiębiorca podjąłeś realne kroki w celu jej ochrony. Z kim możesz taką umowę zawrzeć? Zazwyczaj stosowna klauzula jest umieszczana w umowie o pracę bądź jakiejkolwiek innej umowie współpracy z innym podmiotem.
Oczywiście skuteczną umowa o zakazie konkurencji musi zawierać pewne kluczowe elementy. Po pierwsze należy prawidłowo określić strony, czyli podać informacje identyfikujące, jak PESEL czy numer KRS. Po drugie warto szczegółowo opisać, co jest objęte tajemnicą przedsiębiorstwa, aby nie budziło to wątpliwości interpretacyjnych.
Wisienką na torcie jest kara umowna, bez której umowa byłaby w praktyce bezskuteczna.
5. Czy zakaz konkurencji może realnie chronić pomysł na biznes?
To kolejna umowa, która pośrednio przyczynia się do ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa. Zazwyczaj jest zawierana z pracownikami po to, aby po zakończeniu współpracy z danym przedsiębiorcą nie skorzystali z jego know-how.
O czym musisz tutaj pamiętać? Przede wszystkim takiej umowy nie zawrzesz na czas nieokreślony. Taki zapis jest niezgodny z prawem a więc nieważny. Tu również wpisuje się karę umowną, która pełni funkcję tzw. straszaka. O czym jednak zapomina wielu przedsiębiorców? O tym, że przez cały czas obowiązywania zakazu konkurencji, pracodawca jest zobowiązany do wypłaty odszkodowania byłemu pracownikowi.
Na zakończenie tego wątku warto wspomnieć, że dbanie o dobrych pracowników procentuje. Są to już przeszkolone osoby, a zatem odpada tu czas na wdrożenie nowego członka do zespołu. Co więcej, istnieje hipotetyczne ryzyko, że byłemu pracownikowi po prostu opłaci się złamanie zakazu konkurencji. Może bowiem otrzymać naprawdę intratną ofertę od Twojego konkurenta biznesowego.
6. Ochrona poprzez patent na wynalazek?
Przede wszystkim jest to ochrona obejmująca tylko i wyłącznie wynalazki. W praktyce jest to innowacyjne rozwiązania techniczne, które oddziałuje na otoczenie w konkretny sposób. Rozwiązanie to nie może w sposób oczywisty wynikać z obecnego stanu wiedzy technicznej. Dodatkowo wynalazek musi mieć zastosowanie w przemyśle.
Patent jest więc ściśle związany z rozwiązaniami technicznymi. Dlatego wszystkie nietechniczne pomysły, jak choćby biznesplan, czysty software, czy metodyka nauczania, nie mogą być przedmiotem patentu.
Patent można otrzymać zarówno na wytwór bezpostaciowy, jak i ukształtowany materialnie. Czym jest zatem wytwór bezpostaciowy? Zazwyczaj będzie to mieszanina np. leku lub środka stosowanego w ogrodnictwie. Wytwory materialne, to zarówno drobne przedmioty, jak i całe skomplikowane układy maszyn.
7. Kogo chronią wzory użytkowe?
Wzory użytkowe nazywane są „małymi wynalazkami”. Ten typ ochrony możesz uzyskać znacznie łatwiej, aniżeli patent. Wzór może wynikać z obecnego stanu techniki. Nie jest tu wymagana taka innowacyjność. Dlatego w razie fiaska podczas próby uzyskania patentu, można zgłoszenia zmienić z patentu na wzór użytkowy.
Wzór użytkowy koncentruje się wokół rozwiązań konstrukcyjnych. Są to zatem mechanizmy, za pomocą których urządzenia działa w konkretny sposób.
A jak długo możesz cieszyć się ochroną w ramach wzoru użytkowego? Przez 10 lat.
8. Przestrzenne znaki towarowe.
Znak towarowy może chronić zarówno słowo, jak i grafikę. Są jednak tzw. znaki niekonwencjonalne. Da się dzięki nimi zabezpieczyć wygląd przedmiotu, dźwięk a w niektórych krajach nawet zapach. To wszystko może być elementem Twojej przewagi konkurencyjnej. Zastrzegając je na siebie sprawiasz, że konkurencja nie będzie mogła posługiwać się podobnymi oznaczeniami.
Znaki przestrzenne budzą jednak wiele kontrowersji. Duże firmy próbują dzięki nim zabezpieczyć to co do tej pory chroniły patentami. Starają się w ten sposób wydrzeć z domeny publicznej to co raz już tam trafiło(np. Po wygaśnięciu patentu). Z tego powodu urzędy bardzo niechętnie przyznają ochronę na tego typu oznaczenia. Muszą one faktycznie mocno wyróżniać się na rynku.
9. Dla kogo dobrą opcją będą wzory przemysłowe?
Istotą wzorów przemysłowych jest zabezpieczenie konkretnego designu przedmiotu. Nie chodzi tu zatem o konkretne rozwiązania techniczne, ale o wygląd danego przedmiotu.
Dla kogo ta opcja? Przede wszystkim dla każdego, komu zależy na czasie. Ochrona uzyskasz w ciągu 14 dni. Na patent możesz poczekać nawet 3 lata, na znak towarowy pół roku.
O czym warto pamiętać? O tym, że masz 12 miesięcy na zgłoszenia od moje tu ujawniania wzoru publicznie. Po tym czasie rejestracja nadal będzie możliwa, ale niestety Twoja konkurencja może Ci unieważnić wzór przemysłowy.
