Oddłużenie dłużnika, będącego osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej to zasadniczy cel upadłości konsumenckiej. Umorzenie zobowiązań dłużnika jest bowiem dla niego szansą na powrót do normalnego życia i wyjścia ze spirali długów. Poza oddłużeniem w wyniku umorzenia zobowiązań ustawodawca przewidział także możliwość tzw. warunkowego umorzenia zobowiązań upadłego.
Oddłużenie jako cel postępowania upadłościowego
Oddłużenie jest dla wielu osób fizycznych, które nie prowadzą działalności gospodarczej i popadły w spiralę długów, jedynym sposobem na przywrócenie stabilności finansowej. Zdaniem wielu ekspertów, po nowelizacji przepisów prawa upadłościowego, która weszła w życie w 2020 roku, jest ono znacznie łatwiejsze. Co więcej, wskazują oni, że oddłużenie jest głównym celem upadłości konsumenckiej. Podkreślają jednak przy tym, że stoi ono w swego rodzaju sprzeczności z konstytucyjną zasadą ochrony prawa własności, z której korzystają wierzyciele. Dlaczego? Oddłużenie jest bowiem umorzeniem zobowiązań dłużnika w części, w jakiej nie zostały one zaspokojone przez syndyka lub w ramach planu spłaty wierzycieli.
Zasady umorzenia zobowiązań dłużnika
Postanowienie o umorzeniu zobowiązań dłużnika może zostać wydane przez sąd w następujących okolicznościach:
- po wykonaniu przez upadłego planu spłaty wierzycieli; w takiej sytuacji postanowienie wydawane jest z urzędu;
- bez ustalania planu spłaty wierzycieli, jeżeli osobista sytuacja upadłego wskazuje w oczywisty sposób, że nie byłby on w stanie dokonać jakichkolwiek spłat w ramach tego planu; w takiej sytuacji postanowienie wydawane jest z urzędu;
- po uchyleniu przez sąd planu spłaty wierzycieli na wniosek upadłego, jeżeli nie może on wywiązać się z obowiązków określonych w planie, a ponadto sytuacja ta ma charakter trwały.
Warunkowe oddłużenie dłużnika
Poza umorzeniem zobowiązań dłużnika, a tym samym jego oddłużeniem, ustawodawca przewidział w prawie upadłościowym instytucję warunkowego umorzenia zobowiązań. Jest to rozwiązanie nowe, które przewidziane zostało dla dłużników, nie będących trwale niezdolnymi do spłaty zobowiązań. Kiedy sąd warunkowo umorzy zobowiązania? Jeżeli niezdolność do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli, która wynika z sytuacji osobistej dłużnika nie ma charakteru trwałego, wówczas sąd umarza zobowiązania upadłego bez ustalania spłaty wierzycieli pod warunkiem. Jakim? Takim, że w terminie pięciu lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o warunkowym umorzeniu upadły ani żaden z jego wierzycieli nie złoży wniosku o ustalenie planu spłaty wierzycieli, w wyniku którego sąd uchyliłby postanowienie o umorzeniu.
Po uprawomocnieniu się postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadły dłużnik może funkcjonować na normalnych zasadach, czyli tak jakby został oddłużony.
