Procenty mogą stanowić dla wielu z nas ogromną trudność. Obliczanie procentu z danej liczby z pozoru jest bardzo proste i można to wykonać w pamięci. Jeżeli ktoś nie korzysta na co dzień z kalkulatora lub nie pracuje w arkuszach kalkulacyjnych Excela, może nie wiedzieć jak obliczyć procent z liczby. W dzisiejszym artykule postaramy się nieco przybliżyć ten temat na bardzo prostych przykładach.
Gdzie przydają się procenty?
Jak życie pokazuje, z procentami mamy styczność niemal na każdym kroku. Słyszymy o nich w telewizji, w radiu, czytamy w internecie, książkach naukowych, encyklopediach, na przeróżnych infografikach i praktycznie ciężko wyobrazić sobie bez nich życie. Każdy z nas wie, że 50% to połowa, a 25% to 1/4 danej liczby. Idąc tym tokiem rozumowania, możemy metodami chałupniczymi obliczyć ile wynosi procent z wybranej przez nas liczby, jednak warto poznać sprawdzoną i znaną od wieków metodą kalkulacji. Dzięki temu działania matematyczne na procentach, nie będą stanowiły dla Ciebie żadnego problemu!
Czym jest procent (%)?
Procent to sposób wyrażenia danej liczby w formie ułamka o mianowniku 100, oznaczany symbolem %. Jego nazwa wzięła się z od słów “per centum” (łac.), które oznaczają dosłownie “przez sto”. Per – poprzez, przez, za pomocą. Centrum – sto. Doskonałym przykładem jest wartość 50%, którą można przedstawić jako 50/100, czyli w ułamku dziesiętnym 0,5. 100% zawsze oznacza całość, podczas gdy mniejsze wartości procentowe, konkretną jego część. Logicznie 0% oznacza wartość zerową.
Przykładowo:
50% z liczby 60 to 30
25% z liczby 60 to 15
200% z liczby 60 to 120
Jak obliczyć procent z liczby?
Aby obliczyć procent danej liczby, należy procent przedstawić w postaci ułamka i otrzymany ułamek pomnożyć przez daną liczbę. Najlepiej wytłumaczyć to na konkretnym przykładzie.
Załóżmy, że chcemy obliczyć ile wynosi 20% z 60. Przedstawiamy 20% w formie ułamka zwykłego, czyli 20/100. Następnie mnożymy to przez naszą liczbę, czyli 60. Docelowo uzyskujemy wynik 1200/100, czyli 12. W całym działaniu możemy oczywiście zamienić ułamek zwykły na ułamek dziesiętny. To zaowocuje takim działaniem: 0,20·60=12.
Sposób 2
Jeżeli niektóre działania wydają się zbyt skomplikowane do obliczeń pamięciowych, można wtedy najpierw obliczyć 1% z danej liczby, a następnie wynik pomnożyć przez liczbę procentową. Najczęściej tak proste mnożenie przychodzi nam z większą łatwością. Prosty przykład jak to zrobić.
Mamy do wyliczenia 40% z liczby 900. W pamięci mnożenie 0,40·900 wydaje się nieco skomplikowane. Sprawdźmy zatem ile wynosi 1% tej liczby:
1/100·900=9
Skoro wiemy już, że 1% z 900 to 9, to wystarczy wynik ten przemnożyć przez 40.
9·40=360.
Sposób 3
Inny sposób oparty jest o zwykłe dzielenie przez konkretną liczbę i niestety nie sprawdzi się we wszystkich przypadkach. Niemniej jednak jest bardzo szybki i wystarczy nieco bardziej elastyczny umysł, aby szybko uporać się z danym działaniem. Trzeba tylko na starcie obliczyć, przez ile trzeba pomnożyć dany procent, aby uzyskać 100%.
Przykładowo, obliczając 10% z danej liczby, wystarczy podzielić ją przez 10, ponieważ 10·10%=100%. Analogicznie chcąc obliczyć 25% z danej liczby, dzielimy ją przez 4, bo 4·25%=100%. Dla 5% dzielimy liczbę przez 20, ponieważ 20·5%=100%.
Gorzej, jeśli procent jest większy niż 50%. Wtedy musimy posiłkować się najpierw omawianym już dzieleniem, a później pomnożeniem. Przykładowo, jeśli chcemy szybko uzyskać 75% z 60, to najpierw dzielimy ją na 4, aby uzyskać z niej 25%, a następnie uzyskany wynik mnożymy razy 3, ponieważ 3·25%=75. Wygląda to tak:
krok 1: 60/4=15
krok 2: 15·3=45
Można to obejść na wiele sposobów, najpierw podzielić 60 na pół czyli obliczyć 50%, a następnie dodać do tego połowę uzyskanej liczby, czyli:
krok 1: 60/2=30
krok 2: 30/2=15
krok 3: 30+15=45
Jak widać możliwości jest całkiem sporo i wykazując się elastycznością, możemy niemal błyskawicznie rozwiązać prostsze działania na procentach.
Sposób 4 – szacowanie
Jeżeli zależy nam na przybliżonym wyniku, możemy spróbować go oszacować. Dla przykładu, obliczając 30% z danej liczby, można po prostu podzielić ją przez 3. Naturalnie wynik będzie jedynie zbliżony do prawidłowego. Jeżeli chcemy z kolei obliczyć 70% z danej liczby, wtedy dzielimy ją na 4 aby uzyskać 25%, a wynik mnożymy razy 3 – wtedy uzyskamy dokładnie 75%, więc oszacowany wynik będzie różnił się o dokładnie 5%. Taka metoda może przydać się podczas szybkiego szacowania wyniku lub po prostu upewnienia się, czy wcześniej uzyskany wynik mniej więcej zgadza się z rzeczywistością.
Obliczanie procentu z liczby na kalkulatorze
Najprostszą metodą obliczenia procentu z liczby przy pomocy kalkulatora, jest zamiana procentu na ułamek dziesiętny i pomnożenie go przez konkretną liczbę. Dla przykładu, aby obliczyć 16% z liczby 77, wklepujemy do kalkulatora 0,16×77, uzyskując w ten sposób wynik 12,32.
Excel: jak obliczyć procent?
Jeżeli chcemy obliczyć ile wynosi procent z wybranej liczby w arkuszu kalkulacyjnym, wpisujemy do komórki znak równania (=) i identycznie działanie, jak w przypadku zwykłego kalkulatora. Przykładowo chcąc uzyskać 45% z liczby 240, musimy wpisać do komórki:
=0,45*240
Krzysztof Kamzol
Redaktor naczelny w serwisie Joblife.pl
