Kwas azotowy to związek nieorganiczny o wzorze HNO3, będący silnie żrącym kwasem mineralnym. W czystej postaci jest bezbarwny, ale z czasem może nabrać żółtawego odcienia w wyniku rozkładu do tlenków azotu.
Większość kwasu azotowego dostępnego na rynku ma stężenie 68% w wodzie. Gdy stężenie HNO3 przekracza 86%, kwas bywa nazywany dymiącym kwasem azotowym. W zależności od ilości obecnego dwutlenku azotu, dymiący kwas azotowy może być klasyfikowany jako czerwony, gdy stężenie wynosi powyżej 86%, lub biały, przy stężeniach powyżej 95%.

Do czego stosuje się kwas azotowy?
Kwas azotowy ma wiele zastosowań przemysłowych. Najczęściej używany jest do produkcji nawozów, w reakcji z amoniakiem tworzy azotan amonu. Dużą część kwasu azotowego używa się także do produkcji materiałów wybuchowych, nylonu i specjalistycznych związków organicznych. Jest kluczowy w procesie nitrowania, gdzie wprowadza grupę nitrową do różnych związków aromatycznych, co jest istotne w produkcji materiałów wybuchowych, takich jak TNT.
W procesach chemicznych służy jako utleniacz, na przykład przy produkcji kwasu adypinowego, prekursora nylonu. Kwas azotowy stosuje się także jako utleniacz paliwa rakietowego.
Ponadto, używany jest w przetwórstwie metali do tworzenia soli metalowych, takich jak azotan miedzi i do rozpuszczania metali szlachetnych w procesach oczyszczania. W analityce chemicznej, kwas azotowy służy do analizy śladowych ilości metali, a także w procesach oczyszczania nanorurek węglowych i dopingowania półprzewodników organicznych.

Zobacz również: Woda królewska – cena, zastosowanie, jak ją zrobić?
W stolarstwie stosuje się go do sztucznego postarzania drewna, nadając mu starodawny wygląd. Jako środek czyszczący, używa się go do trawienia metali w grafice, oczyszczania stali nierdzewnej i płytek krzemowych w elektronice. Używa się go także do czyszczenia szkła i produkcji srebrnych luster.
W reprocessingu paliwa jądrowego, kwas azotowy odgrywa kluczową rolę w rozpuszczaniu różnych metali, umożliwiając ich separację i odzyskiwanie.
Kwas azotowy jest używany głównie do produkcji nawozów. Stosowany jest także w wytwarzaniu materiałów wybuchowych i nylonu. Ponadto, ma zastosowanie w przetwórstwie metali i analizie chemicznej.