Tematy dziedziczenia są jasno regulowane zapisami polskiego prawa. Warto o tym wiedzieć, ponieważ często śmierć bliskiej osoby, oprócz smutku i tęsknoty, dostarcza dodatkowo zgryzot rodzinie. Rozwiewamy wątpliwości na temat tego, kim są spadkobiercy ustawowi, czyli pięć grup, które kolejno po sobie automatycznie dziedziczą majątek zmarłego, kiedy ten nie pozostawi testamentu.
Kolejność dziedziczenia zgodnie z prawem
Polskie prawo spadkowe, a dokładniej artykuł 931 Kodeksu Cywilnego reguluje zasady i kolejność dziedziczenia w rodzinie. Uwzględnia pięć grup, które mają pierwszeństwo do partycypowania w majątku zmarłego – chyba że ten zostawił testament, a w nim jasno określił swoją wolę (dziedziczenie z testamentu ma większą moc prawną niż dziedziczenie ustawowe, ale i od takiej sytuacji zdarzają się wyjątki). Jak wyglądają regulacje prawa spadkowego – adwokat wyjaśnia!
Pięć grup uprawnionych do dziedziczenia ustawowego
Kolejność dziedziczenia nie jest przypadkowa, a w prawie jest przewidziany podział na pięć grup. W przypadku braku spadkobierców w priorytetowej grupie prawo do dziedziczenia zyskuje kolejna grupa spadkobierców, chyba że nie może lub nie chce jej przyjąć (np. dlatego, że zmarły zamiast dóbr materialnych pozostawił długi do spłacenia). Podział obejmuje:
Grupa pierwsza – małżonek i dzieci
Dzieci (rodzone i adoptowane) oraz małżonek to pierwsi uprawnieni do dziedziczenia. Wdowie lub wdowcowi lub wdowie należy się minimum ¼ całego spadku, a reszta jest dzielona między dzieci – im więcej potomków miał zmarły, tym mniejsza część przypadnie każdemu z nich. Przy ustalaniu wysokości spadku bierze się pod uwagę majątek wspólny małżonków (chyba że mieli rozdzielność majątkową oraz majątek własny zmarłego).
Grupa druga – małżonek i rodzice
Gdy umiera osoba bezdzietna, to w pierwszej kolejności dziedziczy po niej małżonek (należy mu się połowa spadku) oraz rodzice (dla nich przepisy przewidują po ¼ spadku). Prawo przewiduje różne warianty takiej sytuacji, w tym taką, gdzie któryś z rodziców nie dożyje spadku lub zmarły w ogóle nie miał żony czy męża.
Grupa trzecia – dziadkowie
To stosunkowo „nowa” grupa zakwalifikowana do dziedziczenia ustawowego. Od 2009 roku, jeśli zmarły nie pozostawił po sobie dzieci i innych uprawnionych, to zamiast do skarbu państwa (jak było wcześniej ustalone) jego majątek trafia do dziadków – wszyscy żyjący dziadkowie otrzymują równą część spadku.
Grupa czwarta – pasierbowie
To również nowa grupa uwzględniona w przepisach prawa spadkowego. Brak współmałżonka i dzieci własnych, rodziców, dziadków i innych upoważnionych kwalifikuje pasierbów do otrzymania majątku zmarłego. Warto zaznaczyć, że w tej sytuacji nie ma zastosowania dziedziczenie zstępne, tzn. w przypadku wcześniejszej śmierci pasierbów, prawo do dziedziczenia nie przysługuje ich dzieciom.
Grupa piąta – gmina i skarb państwa
Zmarły nie miał rodziny, która mogłaby po nim dziedziczyć? Nie sporządził testamentu u notariusza? W takiej sytuacji uprawniona do dziedziczenia jest gmina, w której mieszkał tuż przed śmiercią. Gdy nie można ustalić ostatniego adresu lub w chwili śmierci mieszkał za granicą, automatycznie spadek jest kierowany do skarbu państwa.
