Wśród pojęć związanych z prawem karnym można natrafić na wiele terminów, które dla osób nieposiadających wiedzy prawniczej mogą być niezrozumiałe. Jednym z nich jest słowo „penalizacja”, które spotyka się w takich sytuacjach, jak na przykład zmiany przepisów w kodeksie karnym. Nawet jeśli nie mamy na co dzień do czynienia z kwestiami prawa karnego, warto znać znaczenie tego typu pojęć. Czym jest penalizacja czynu i co to znaczny penalizować? Czytaj dalej i dowiedz się już teraz!
Czym jest penalizacja w gruncie prawa karnego?
„Penalizacja” wywodzi się słowa „poena”, czyli „kara” w języku łacińskim. Jest uznaniem przez ustawodawcę, iż określony czyn jest przestępstwem (czynem zabronionym), wykroczeniem lub deliktem dyscyplinarnym. W prawie karnym penalizacja oznacza ustanowienie lub zaostrzenie zagrożenia karnego za działania, które odpowiadają określonemu czynowi zabronionemu. Penalizacja jest więc podstawą odpowiedzialności karnej oraz zasądzenia kary przez sąd.
Przez pojęcie penalizacji danego czynu rozumiemy również utrzymywanie zagrożenia karą w przypadku jego popełnienia. W tym rozumieniu tego terminu przeprowadzany przez ustawodawcę zabieg, który polega na uznaniu określonego czynu za wykroczenie lub przestępstwo, nazywa się kryminalizacją i pociąga on za sobą penalizację. Zatem w tym znaczeniu działaniem ustawodawcy jest kryminalizacja, natomiast penalizacja jest stanem, który następuje potem.
Innym użyciem pojęcia penalizacji jest określanie sytuacji, kiedy na podstawie ustawy dochodzi do podwyższenia kary za czyn, który już wcześniej był zabroniony lub zmienia rodzaj pociąganej za niego odpowiedzialności. Przykładowo penalizacja wykroczenia czyni je przestępstwem.
Depenalizacja
Depenalizacja jest pojęciem przeciwnym do penalizacji i oznacza rezygnację z karalności określonego czynu, który dotychczas uznawany był za wykroczenie lub przestępstwo. Można wyróżnić dwa rodzaje depenalizacji: pełną, która oznacza całkowite zniesienie karalności czynu oraz kary za jego popełnienie, oraz częściową, polegającą na przekształceniu przestępstwa w wykroczenie.
Podobnie jak w przypadku penalizacji, możemy również spotkać się z określeniem dekryminalizacji i oznacza ona wtedy zniesienie odpowiedzialności karnej za popełnienie danego czynu. Depenalizacja jest w tym przypadku określeniem złagodzenia kary za czyn przestępczy, a odpowiedzialność karna nie ulega zmianie.
Sprawdź: kancelaria adwokacka z Poznania
Wykroczenie
Zgodnie z art. 1 Kodeksu wykroczeń, wykroczeniem nazywamy czyn społecznie szkodliwy, który zabroniony jest przez ustawę obowiązującą w momencie jego popełnienia. Kary przewidziane za wykroczenie to: areszt (5-30 dni), ograniczenie wolności (miesiąc), grzywna (20-5000zł) lub nagana. Jeśli czyn jest niezawiniony, sprawca nie popełnia wykroczenia.
Przestępstwo
Przestępstwo jest czynem zabronionym, który zasadniczo uznaje się za społecznie szkodliwy lub niebezpieczny. Przestępstwa są konkretnie zdefiniowane i zagrożone karą. Na podstawie art. 7 Kodeksu karnego przestępstwo może być występkiem lub zbrodnią. Podstawą powstania tego podziału jest społeczna szkodliwość i zagrożenie karą w konsekwencji. By określić, czy przestępstwo jest zbrodnią, ważna jest dolna granica ustawowego zagrożenia. Na jej podstawie określa się zbrodnię jako czyn zabroniony, którego konsekwencją jest kara pozbawienia wolności na okres nie krótszy niż 3 lata lub surowsza (25 lat pozbawienia wolności lub dożywotnie pozbawienie wolności). Występek jest określany przez górną granicę ustawowego zagrożenia, wynosząca, w zależności od rodzaju kary, nie więcej niż: miesiąc ograniczenia lub pozbawienia wolności, 30 stawek dziennych grzywny lub 5000 zł w przypadku czynów zagrożonych grzywną określonych poza kodeksem karnym.
Katalog kar
Wprowadzony przez art. 23 Kodeksu karnego katalog kar, stanowi podstawowe środki reakcji prawnokarnej na przypisany sprawcy przestępny czyn. Wyróżnione kary to:
- Grzywna
- Ograniczenie wolności
- Pozbawienie wolności
- 25 lat pozbawienia wolności
- Dożywotnie pozbawienie wolności.
Podsumowanie
Penalizacją nazywamy uznanie określonego czynu przestępstwem lub wykroczeniem. W gruncie prawa karnego terminem tym określa się ustanowienie lub zaostrzenie zagrożenia karnego za popełnienie danego czynu. Penalizacją może być też sytuacja podwyższenia kary za wcześniej już zabroniony czyn lub zmiana rodzaju odpowiedzialności pościąganej za nim. Depenalizacja natomiast jest przeciwieństwem penalizacji.
