Ochroniarze są nieodłącznym elementem naszego codziennego życia. Spotykamy ich w sklepach, centrach handlowych, na imprezach masowych czy w budynkach biurowych. Ich obecność ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa zarówno osobom, jak i mieniu. Jednak często zastanawiamy się, jakie dokładnie są ich uprawnienia i gdzie leżą granice ich działań. W tym artykule przyjrzymy się bliżej temu zagadnieniu, wyjaśniając, co ochroniarz może, a czego nie może robić w ramach swoich obowiązków.
Kto może zostać ochroniarzem?
Zawód ochroniarza jest dostępny dla szerokiego grona osób. Wbrew powszechnym wyobrażeniom, nie trzeba mieć specjalnych kwalifikacji, aby pracować w ochronie. W przypadku stanowisk niewymagających licencji, praktycznie każdy może podjąć taką pracę. Mówimy tu o osobach w różnym wieku – od studentów po emerytów. Jednakże warto pamiętać, że tacy pracownicy mają ograniczone uprawnienia.
Sytuacja wygląda inaczej w przypadku ochroniarzy licencjonowanych. Aby uzyskać licencję, kandydat musi spełnić szereg wymogów. Przede wszystkim musi być osobą pełnoletnią – ukończyć 21 lat. Kolejnym ważnym warunkiem jest niekaralność za przestępstwa umyślne. Kandydat musi również posiadać aktualne badania lekarskie i psychologiczne, które potwierdzą brak przeciwwskazań do wykonywania tego zawodu. Nie można zapominać o konieczności posiadania pełnej zdolności do czynności prawnych – osoba ubezwłasnowolniona nie może zostać licencjonowanym ochroniarzem.
Wymogi edukacyjne nie są wygórowane – wystarczy wykształcenie podstawowe. Jednak to nie koniec drogi do uzyskania licencji. Kandydat musi odbyć specjalistyczny kurs, który przygotuje go do pracy w charakterze licencjonowanego pracownika ochrony. Dopiero po spełnieniu wszystkich tych warunków można ubiegać się o licencję, która znacząco poszerza zakres uprawnień ochroniarza.
Uprawnienia ochroniarzy z licencją i bez
W branży ochroniarskiej wyróżniamy dwie główne kategorie pracowników: ochroniarzy nielicencjonowanych oraz licencjonowanych. Ta klasyfikacja ma kluczowe znaczenie, ponieważ determinuje zakres uprawnień i możliwości działania każdego z nich.
Ochroniarze nielicencjonowani, których najczęściej spotykamy w sklepach lub centrach handlowych, mają ograniczone uprawnienia. Ich głównym zadaniem jest obserwacja i monitorowanie wyznaczonego terenu. Mogą oni patrolować obiekt, zwracać uwagę na podejrzane zachowania klientów, takie jak próby kradzieży czy niszczenia mienia. Jednak ich możliwości interwencji są mocno ograniczone.
Z kolei ochroniarze licencjonowani cieszą się znacznie szerszymi uprawnieniami. Mogą oni nie tylko obserwować i monitorować, ale także podejmować bardziej zdecydowane działania w sytuacjach zagrożenia. Mają prawo do legitymowania osób, stosowania środków przymusu bezpośredniego, a w skrajnych przypadkach nawet użycia broni palnej (w ściśle określonych sytuacjach i miejscach).
Zobacz również: Szukasz pracy w ochronie? Nie licz na kokosy!
Uprawnienia ochroniarza nielicencjonowanego
Przyjrzyjmy się bliżej uprawnieniom ochroniarza nielicencjonowanego. Mimo że jego możliwości są ograniczone, nie oznacza to, że jest całkowicie bezradny w obliczu nieprawidłowości.
Podstawowym zadaniem takiego pracownika jest obserwacja i monitorowanie przydzielonego mu obszaru.
Może on swobodnie poruszać się po obiekcie, zwracając uwagę na zachowanie klientów i potencjalne zagrożenia. W przypadku zauważenia kradzieży lub innego niedozwolonego czynu, ochroniarz nielicencjonowany powinien natychmiast zgłosić to odpowiednim służbom – policji lub ochroniarzowi z licencją.
Warto podkreślić, że ochroniarz bez licencji nie ma prawa do stosowania środków przymusu bezpośredniego. Oznacza to, że nie może fizycznie powstrzymywać podejrzanej osoby, przeszukiwać jej ani ograniczać jej swobody ruchu. Nie wolno mu również grozić czy obrażać klientów, nawet jeśli podejrzewa ich o niewłaściwe zachowanie.
Niemniej jednak, ochroniarz nielicencjonowany ma prawo zwrócić się do klienta z prośbą o opuszczenie obiektu lub pozostanie na miejscu do czasu przybycia odpowiednich służb. Może również, za zgodą klienta, poprosić o możliwość sprawdzenia zawartości torby lub plecaka przy wejściu do sklepu. Należy jednak pamiętać, że takie działania muszą być przeprowadzane z poszanowaniem godności klienta i w możliwie dyskretny sposób.
Uprawnienia ochroniarza licencjonowanego
Ochroniarze posiadający licencję mają znacznie szerszy zakres uprawnień. Ich działania reguluje Ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 roku o ochronie osób i mienia. Zgodnie z tą ustawą, licencjonowany pracownik ochrony ma prawo do ustalania tożsamości osób przebywających na chronionym terenie. Może legitymować osoby w celu weryfikacji ich uprawnień do przebywania w danym miejscu.
W sytuacji, gdy ktoś nie ma prawa przebywać na chronionym obszarze lub zakłóca porządek, ochroniarz licencjonowany może wezwać taką osobę do opuszczenia terenu. Co więcej, ma prawo do ujęcia osób stwarzających bezpośrednie zagrożenie dla życia, zdrowia lub chronionego mienia. Ujęcie może nastąpić zarówno na terenie chronionego obiektu, jak i poza jego granicami.
Istotnym uprawnieniem jest możliwość stosowania środków przymusu bezpośredniego. Obejmują one m.in. siłę fizyczną, kajdanki, pałkę służbową czy psa służbowego. W wyjątkowych sytuacjach ochroniarz może użyć chemicznych środków obezwładniających lub przedmiotów przeznaczonych do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej.
Należy podkreślić, że stosowanie tych środków musi być adekwatne do sytuacji i zgodne z przepisami prawa. Nie można ich używać w sposób nieuzasadniony lub nadmierny.
Sytuacje szczególne – przykłady i analiza
Rozważmy kilka typowych sytuacji, z którymi mogą spotkać się ochroniarze w swojej pracy.
W przypadku kradzieży w sklepie, ochroniarz licencjonowany ma prawo zatrzymać podejrzaną osobę i wezwać policję. Może zastosować środki przymusu bezpośredniego, jeśli osoba ta próbuje uciec lub stawia opór. Natomiast ochroniarz nielicencjonowany może jedynie poprosić podejrzaną osobę o pozostanie na miejscu do czasu przybycia policji, nie może jednak fizycznie jej zatrzymywać.
Gdy dochodzi do niszczenia mienia, licencjonowany ochroniarz może interweniować, używając odpowiednich środków przymusu bezpośredniego. Ochroniarz bez licencji powinien natomiast wezwać policję lub ochroniarza z uprawnieniami.
W sytuacji próby ucieczki podejrzanego, ochroniarz z licencją ma prawo go ująć, stosując adekwatne środki. Ochroniarz nielicencjonowany może jedynie obserwować sytuację i przekazać informacje służbom porządkowym.
Zobacz również: Czy ochroniarz może przeszukać klienta sklepu?
Granice uprawnień ochroniarza – czego nie wolno?
Mimo szerokiego zakresu uprawnień, istnieją wyraźne granice działań ochroniarza. Niedopuszczalne jest stosowanie nieuzasadnionej przemocy, zastraszanie czy naruszanie godności osobistej klientów. Ochroniarz nie może samowolnie przeszukiwać osoby lub jej rzeczy bez zgody.
Warto pamiętać, że ochroniarz, nawet licencjonowany, nie ma takich samych uprawnień jak policjant. Nie może np. wystawiać mandatów czy prowadzić śledztwa.
Prawa klienta w kontakcie z ochroniarzem
Jako klienci mamy prawo do poszanowania naszej godności i prywatności. Ochroniarz nie może nas bezpodstawnie zatrzymywać czy przeszukiwać. Mamy prawo odmówić pokazania zawartości torby, chociaż może to skutkować prośbą o opuszczenie sklepu.
W przypadku naruszenia naszych praw przez ochroniarza, mamy prawo złożyć skargę do kierownictwa obiektu lub firmy ochroniarskiej. W poważniejszych przypadkach możemy zwrócić się do odpowiednich organów ścigania.
Podsumowanie – najważniejsze zasady pracy ochroniarza
Praca ochroniarza wymaga balansowania między zapewnieniem bezpieczeństwa a poszanowaniem praw klientów. Kluczowe jest działanie zgodne z przepisami i adekwatne do sytuacji. Ochroniarz powinien znać swoje uprawnienia i ograniczenia, a w razie wątpliwości konsultować się z przełożonymi lub wzywać policję.
Pamiętajmy, że celem pracy ochroniarza jest przede wszystkim zapobieganie niebezpiecznym sytuacjom, a nie konfrontacja. Profesjonalny ochroniarz potrafi deeskalować napięte sytuacje i rozwiązywać problemy w sposób pokojowy, sięgając po środki przymusu tylko w ostateczności.
Znajomość uprawnień ochroniarzy jest ważna zarówno dla osób wykonujących ten zawód, jak i dla klientów. Pozwala to na wzajemne zrozumienie i respektowanie swoich praw, co przyczynia się do poprawy bezpieczeństwa i komfortu wszystkich stron.