Wsparcie finansowe dla rodzin to kluczowy element polityki społecznej państwa. Jednym z najważniejszych narzędzi w tym zakresie jest zasiłek rodzinny, który ma na celu pomoc w pokryciu wydatków związanych z utrzymaniem i wychowaniem dzieci. W niniejszym artykule przybliżymy Państwu najistotniejsze informacje dotyczące zasiłku rodzinnego na rok 2024, aby mogli Państwo w pełni skorzystać z przysługujących świadczeń.
Zasiłek rodzinny 2024 – podstawowe informacje
Zasiłek rodzinny to forma wsparcia finansowego oferowana przez państwo, mająca na celu częściowe pokrycie wydatków związanych z utrzymaniem dziecka. Nowy okres zasiłkowy rozpoczął się 1 listopada 2023 roku i potrwa do 31 października 2024 roku.
Warto zaznaczyć, że mimo iż wnioski można składać przez cały rok, to aby otrzymać świadczenie z wyrównaniem od początku okresu zasiłkowego, należało złożyć dokumenty do końca października 2023. Jeśli złożymy wniosek w trakcie trwania okresu zasiłkowego, świadczenie zostanie przyznane od miesiąca złożenia wniosku.
Podstawą prawną regulującą kwestie zasiłków rodzinnych jest ustawa z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych, która określa zarówno warunki przyznawania świadczeń, jak i ich wysokość.
Kto może ubiegać się o zasiłek rodzinny?
O zasiłek rodzinny mogą ubiegać się osoby spełniające określone kryteria. Przede wszystkim, świadczenie to przysługuje obywatelom polskim oraz cudzoziemcom posiadającym zezwolenie na pobyt stały lub czasowy w Polsce. Kluczowym warunkiem jest również miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Warto podkreślić, że o zasiłek mogą starać się rodzice, jeden z rodziców lub opiekun prawny dziecka. W przypadku starszych dzieci, które kontynuują naukę, o świadczenie może ubiegać się również osoba ucząca się. Istotnym kryterium jest również dochód rodziny, który nie może przekraczać określonego limitu.
W 2024 roku kryterium dochodowe wynosi 674 zł miesięcznie na osobę w rodzinie, a w przypadku rodzin z dzieckiem niepełnosprawnym – 764 zł. Warto jednak pamiętać, że przekroczenie tego progu nie zawsze oznacza całkowitą utratę prawa do świadczenia, o czym powiemy więcej w dalszej części artykułu.
Wysokość zasiłku rodzinnego w 2024 roku
Kwota zasiłku rodzinnego jest zróżnicowana i zależy od wieku dziecka. W okresie od 1 listopada 2023 do 31 października 2024 roku obowiązują następujące stawki: dla dziecka do ukończenia 5 roku życia – 95 zł miesięcznie, dla dziecka w wieku od 5 do 18 lat – 124 zł miesięcznie, a dla dziecka powyżej 18 roku życia do ukończenia 24 lat – 135 zł miesięcznie.
Warto zaznaczyć, że są to kwoty podstawowe, do których mogą być przyznane dodatkowe świadczenia. Wysokość zasiłku może się zmienić w przypadku przekroczenia kryterium dochodowego, kiedy to zastosowanie znajduje mechanizm „złotówka za złotówkę”. Oznacza to, że świadczenie nie jest odbierane w całości, ale jego wysokość jest stopniowo zmniejszana o kwotę przekroczenia limitu dochodowego. Dzięki temu rodziny, których dochód nieznacznie przekracza ustalone progi, nadal mogą korzystać z częściowego wsparcia finansowego.
Dodatkowe świadczenia i dodatki do zasiłku rodzinnego
Oprócz podstawowej kwoty zasiłku rodzinnego, państwo oferuje szereg dodatkowych świadczeń, które mają na celu wsparcie rodzin w szczególnych sytuacjach życiowych. Jednym z nich jest dodatek z tytułu urodzenia dziecka, wynoszący jednorazowo 1000 zł. Możemy go przyznać matce, ojcu lub opiekunowi prawnemu nowonarodzonego dziecka. Dla rodziców samotnie wychowujących dzieci przewidziano dodatek w wysokości 193 zł miesięcznie na dziecko, przy czym łączna kwota na wszystkie dzieci nie może przekroczyć 386 zł. W przypadku dziecka z niepełnosprawnością, kwota ta wzrasta do 273 zł miesięcznie, z limitem 546 zł na wszystkie dzieci.
Rodzice korzystający z urlopu wychowawczego mogą ubiegać się o dodatek w wysokości 400 zł miesięcznie. Świadczenie to przysługuje przez 24 miesiące kalendarzowe, a w przypadku opieki nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu – przez 36 miesięcy. Dla rodzin wielodzietnych przewidziano dodatek w wysokości 95 zł miesięcznie na trzecie i każde kolejne dziecko uprawnione do zasiłku rodzinnego.
Warto również wspomnieć o dodatkach związanych z edukacją. Rodzice dzieci niepełnosprawnych mogą otrzymać dodatek na kształcenie i rehabilitację w wysokości 90 zł miesięcznie dla dziecka do 5 roku życia lub 110 zł miesięcznie dla dziecka powyżej 5 roku życia. Z kolei dodatek z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego wynosi 100 zł i jest wypłacany raz w roku.
Jak obliczyć kryterium dochodowe?
Kryterium dochodowe jest kluczowym czynnikiem wpływającym na przyznanie zasiłku rodzinnego. W 2024 roku limit ten wynosi 674 zł miesięcznie na osobę w rodzinie, a w przypadku rodzin z dzieckiem niepełnosprawnym – 764 zł. Aby prawidłowo obliczyć dochód rodziny, należy zsumować dochody wszystkich jej członków uzyskane w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy. Następnie sumę tę dzielimy przez liczbę miesięcy, w których dochód był osiągany, a uzyskany wynik przez liczbę osób w rodzinie.
Warto pamiętać, że nie wszystkie przychody są wliczane do dochodu rodziny. Przykładowo, nie uwzględnia się świadczeń z programu „Rodzina 500+”, zasiłków pielęgnacyjnych czy dodatków mieszkaniowych. Z kolei do dochodu wlicza się m.in. wynagrodzenia z tytułu umowy o pracę, emerytury, renty, świadczenia z tytułu bezrobocia czy dochody z działalności gospodarczej.
Jeśli obliczony dochód przekracza ustalone kryterium, nie oznacza to automatycznie utraty prawa do świadczenia. W takiej sytuacji stosuje się mechanizm „złotówka za złotówkę”, o którym powiemy więcej w kolejnej sekcji.
Mechanizm „złotówka za złotówkę” – co to takiego?
Mechanizm „złotówka za złotówkę” to rozwiązanie wprowadzone w 2016 roku, mające na celu złagodzenie skutków przekroczenia kryterium dochodowego przy ubieganiu się o zasiłek rodzinny. Dzięki temu rozwiązaniu, rodziny, których dochód nieznacznie przekracza ustalone progi, nadal mogą korzystać z częściowego wsparcia finansowego.
Jak to działa w praktyce? Jeśli dochód rodziny przekracza kryterium dochodowe, wysokość zasiłku rodzinnego wraz z dodatkami ulega stopniowemu zmniejszeniu o kwotę tego przekroczenia. Innymi słowy, za każdą złotówkę przekroczenia kryterium dochodowego, łączna kwota zasiłków rodzinnych i dodatków przysługujących rodzinie jest pomniejszana o 1 zł.
Przykładowo, jeśli rodzina z dwójką dzieci przekroczy kryterium dochodowe o 100 zł, a przysługujący jej zasiłek rodzinny wraz z dodatkami wynosiłby 500 zł, to po zastosowaniu mechanizmu „złotówka za złotówkę” otrzyma ona świadczenie w wysokości 400 zł. Warto podkreślić, że świadczenia nie są wypłacane, jeśli po zastosowaniu tego mechanizmu kwota zasiłku rodzinnego wraz z dodatkami byłaby niższa niż 20 zł.
Mechanizm ten pozwala na bardziej elastyczne podejście do sytuacji finansowej rodzin i zapobiega gwałtownej utracie wsparcia w przypadku nieznacznego przekroczenia progu dochodowego.
Jak i kiedy złożyć wniosek o zasiłek rodzinny?
Wniosek o przyznanie zasiłku rodzinnego można złożyć w dowolnym momencie roku, jednak warto pamiętać o kilku kluczowych terminach. Dla nowego okresu zasiłkowego, który rozpoczął się 1 listopada 2023 roku, wnioski można było składać już od 1 września 2023. Jeśli dokumenty zostały złożone do 31 października, pierwsza wypłata świadczenia nastąpiła do końca grudnia.
Zachęcamy do składania wniosków drogą elektroniczną, co znacznie usprawnia cały proces. Można to zrobić za pośrednictwem portalu Emp@tia, bankowości elektronicznej lub platformy PUE ZUS. Alternatywnie, wnioski przyjmowane są również w formie papierowej w urzędzie gminy lub miasta właściwym ze względu na miejsce zamieszkania.
Do wniosku należy dołączyć dokumenty potwierdzające sytuację rodzinną i dochodową, takie jak akty urodzenia dzieci, zaświadczenia o dochodach czy dokumenty potwierdzające niepełnosprawność, jeśli dotyczy. Pamiętajmy, że kompletność i prawidłowość złożonych dokumentów ma istotny wpływ na szybkość rozpatrzenia wniosku.
Pytania i odpowiedzi
- Czy zasiłek rodzinny przysługuje na każde dziecko w rodzinie?
Tak, zasiłek rodzinny może być przyznany na każde uprawnione dziecko w rodzinie, pod warunkiem spełnienia kryterium dochodowego. - Czy student pracujący dorywczo może otrzymać zasiłek rodzinny?
Tak, o ile spełnia kryterium dochodowe i inne warunki, takie jak wiek (do ukończenia 24 roku życia) i kontynuowanie nauki. - Czy rozwód rodziców wpływa na prawo do zasiłku rodzinnego?
Sam fakt rozwodu nie wpływa na prawo do zasiłku. Istotne jest, kto sprawuje opiekę nad dzieckiem i jaka jest sytuacja dochodowa opiekuna. - Czy zmiana sytuacji finansowej w trakcie okresu zasiłkowego wpływa na wysokość świadczenia?
Co do zasady, dochód brany pod uwagę przy przyznawaniu zasiłku dotyczy roku poprzedzającego okres zasiłkowy. Jednak w przypadku utraty lub uzyskania dochodu, sytuacja może być ponownie przeanalizowana. - Czy zasiłek rodzinny podlega opodatkowaniu?
Nie, zasiłek rodzinny jest świadczeniem wolnym od podatku dochodowego.
Podsumowanie
Zasiłek rodzinny stanowi istotne wsparcie dla wielu polskich rodzin. W 2024 roku jego podstawowa wysokość wynosi od 95 do 135 zł miesięcznie na dziecko, w zależności od wieku. Kryterium dochodowe uprawniające do otrzymania świadczenia to 674 zł miesięcznie na osobę w rodzinie, lub 764 zł w przypadku rodzin z dzieckiem niepełnosprawnym.
Pamiętajmy, że oprócz podstawowej kwoty zasiłku, rodziny mogą ubiegać się o dodatkowe świadczenia, takie jak dodatek z tytułu urodzenia dziecka, kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego czy rozpoczęcia roku szkolnego. Mechanizm „złotówka za złotówkę” pozwala na elastyczne podejście do sytuacji finansowej rodzin, umożliwiając otrzymanie częściowego świadczenia nawet przy nieznacznym przekroczeniu progu dochodowego.